Jak obsługiwać kalkulator finansowy? – przewodnik krok po kroku

Z tego artykułu dowiesz się dlaczego warto korzystać z kalkulatora finansowego, gdzie go zdobyć (bezpłatnie!) oraz jak go obsługiwać. Jeśli zadasz sobie odrobinę trudu, to wykorzystasz wiedzę zawartą w tym artykule do liczenia wysokości realnych odsetek bankowych, łatwego porównywania korzyści wynikających ze stosowania różnych produktów finansowych, weryfikowania wyliczeń doradców finansowych, analizowania czy bardziej opłacalny jest (i kiedy) kredyt w walucie czy w złotówkach, a także czy opłaca Ci się szybkie spłacanie kredytów – zwłaszcza jeśli posługujesz się nimi w celach inwestycyjnych. Wspólnie rozwiążemy również zadania, które zamieściłem w ramach mini-konkursu finansowego na moim blogu.

Dylematy blogu taty 🙂

Pewnie zauważyliście blisko tygodniową przerwę w publikowaniu nowych wpisów na blogu. Przyznam, że miałem ciężki orzech do zgryzienia dotyczący kolejności artykułów. Z jednej strony nie chcę popaść w monotematyczność, a z drugiej strony chcę w miarę po kolei wykładać “oszczędnościowy elementarz”.

Sprawdź również: Kalkulator frankowicza

Mogłem napisać krótkie, łatwe i przyjemne teksty wyrwane z kontekstu, np. “Ile kosztuje pranie w pralce” (swoją drogą i tak planuję taki artykuł) lub skupić się na czymś konkretniejszym, np. wyjaśnić jak sprawnie posługiwać się kalkulatorem finansowym. I chociaż tekst o obsłudze kalkulatora finansowego byłby naturalną konsekwencją mini-konkursu finansowego, to zacząłem się obawiać, czy nie za bardzo oddalam się od podstawowej tematyki bloga, jaką jest oszczędzanie i dawanie Ci wskazówek jak możesz zaoszczędzić pieniądze i racjonalizować ich wydawanie. W tych mieszanych uczuciach i braku jednoznacznej odpowiedzi spędziłem kilka dni. I dzisiaj w końcu się przełamałem 🙂

Jakbym nie układał kolejności artykułów, to wychodziło mi, że podstawy obsługi kalkulatora finansowego będą potrzebne przy lekturze kolejnych artykułów. Trudno mi bowiem będzie Ci wytłumaczyć dlaczego uważam, że kredyt we frankach był lepszy niż kredyt w złotówkach, jeśli nie pokażę Ci tego na liczbach. Trudno byłoby mi również analizować z Tobą rentowność inwestycji, jeśli nie mógłbyś samodzielnie sprawdzić tego w kilku szybkich kalkulacjach finansowych. Dlatego, nawet jeśli dzisiejszy artykuł wyda Ci się daleki od tematyki oszczędzania, to zapewniam, że może on mieć duże znaczenie dla Twojej przyszłej kondycji finansowej.

Przedkładając systematyczność nad chwilowy interes (większa częstotliwość krótszych i mniej problematycznych dla mnie wpisów), chcę Ci dzisiaj dać nie rybkę do zjedzenia… tylko wędkę, którą nauczę Cię łowić. Łowić okazje i unikać łapania się w sieci marketingu banków, funduszy inwestycyjnych i doradców, którym niekoniecznie musi zależeć na Twoim interesie. O tym, że właśnie dzisiaj powinienem dać lekcję z kalkulatora finansowego, przekonał mnie artykuł przedstawiający wyniki inwestycji OFE w ciągu ostatnich 10 lat. Mój majątek i moje inwestycje przyrastały w tym czasie w nieco lepszym tempie i to bez żadnej aury silenia się na bycie ekspertem ds. finansów i inwestycji. Bo wcale nim nie jestem… Potrafię za to korzystać z kilku prostych narzędzi oraz, od czasu do czasu, uda mi się zestawić ze sobą kilka faktów 🙂 Podstawowym z moich narzędzi, obok opisywanego już na blogu programu Microsoft Money do prowadzenia osobistych finansów, jest właśnie kalkulator finansowy.

A przy okazji mam dla Ciebi sugestię: zawsze, gdy nie możesz doczekać się na kolejny artykuł u mnie na blogu, to możesz odwiedzić blog Metafinanse 🙂 Krzysztof pisze z dużą regularnością i ostatnio rozpoczął rzetelny cykl artykułów o kartach kredytowych. Polecam 🙂

Czytaj także: Romans z kalkulatorem finansowym, czyli zadanie 4 krok po kroku

W czym pomaga kalkulator finansowy?

Moje pierwsze zetknięcie z kalkulatorem finansowym miało miejsce około 10 lat temu, gdy mój szef zadał mi niewinne pytanie “a czy uwzględniłeś koszt pieniądza?” przy okazji kalkulacji oferty dla jednego z klientów. Pamiętam, że nieźle się wtedy napociłem :-), ale dzięki takiej zewnętrznej motywacji musiałem zgłębić całkowicie magiczny dla mnie wtedy świat dziwnych działań. Jestem absolwentem uczelni humanistycznej i nigdy nie musiałem się przejmować kalkulacjami finansowymi. Dzisiaj postaram się żebyś Ty nie musiał się nadmiernie pocić. Krok po kroku oprowadzę Cię po podstawowych działaniach, a te trudniejsze wykonywać będziemy wspólnie przy okazji kolejnych artykułów na blogu.

Kalkulator finansowy, to urządzenie (albo program), które pomoże Ci odpowiedzieć, np. na następujące pytania:

• Ile pieniędzy będę miał realnie po zakończeniu okresu lokaty terminowej? Jak obliczyć procenty? Ile wyniosą odsetki?
• Jaką zapłacę ratę kredytu przy ratach stałych? Ile wyniesie rata przy ratach zmiennych?
• Ile w mojej racie kredytu hipotecznego spłacam kapitału a ile odsetek?
• Jak dużo odsetek zapłacę przez cały okres kredytu?
• Czy lepiej zadłużyć się na karcie kredytowej czy wziąć pożyczkę?
• Jeśli na mojej inwestycji zarobiłem X zł w ciągu 5 lat, to ile zarobiłem średniorocznie?
• Jeśli chciałbym mieć kwotę X za 30 lat, to ile muszę odkładać co miesiąc, przy założeniu, że lokaty oprocentowane będą średnio na 5%?

Oczywiście im sprawniej posługiwać się będziesz kalkulatorem finansowym, tym łatwiej będzie Ci odpowiadać na dużo trudniejsze pytania związane z osobistymi inwestycjami.

Sprawdź również: Bezpieczeństwo kart bankowych – czyli fakty i mity na temat tego, co naprawdę nam grozi

Skąd wziąć kalkulator finansowy?

Kalkulatory finansowe dostępne są zarówno w formie urządzeń, jak i programów do uruchomienia na komputerach i telefonach komórkowych. Najłatwiej wyszukać taki kalkulator wpisując nazwę 10BII do Google – nazwa ta pochodzi od najpopularniejszego kalkulatora finansowego firmy HP. Ja polecam Ci następujące rozwiązania dla różnych platform:

• Dla komputera: Emulator HP 10BII (bezpłatny)
• Dla telefonu z Androidem: 10bii Financial Calculator (koszt około 19 zł)
• Dla iPhone i iPad: 10bii Financial Calculator (koszt kilku EUR)
• Możesz również zakupić kalkulator w formie urządzenia. Polecam przejrzenie oferty na Allegro.

Wszystkie zamieszczone w tym artykule rysunki i przykłady pochodzą z kalkulatora 10bii Financial Calculator w wersji na iPhone. Ja zdecydowanie preferuję posługiwanie się kalkulatorem na telefonie, gdyż… mam go zawsze przy sobie.

Elementarz kalkulatora finansowego – jak go obsługiwać

Zanim zaczniesz wykonywać jakiekolwiek działania lub analizy, musisz poznać znaczenie podstawowych skrótów stosowanych na kalkulatorze finansowym. Chociaż kalkulator pozwala wykonywać kilkaset różnych operacji, to do podstawowych obliczeń finansowych wystarczy Ci poznanie zaledwie 7 skrótów i ich znaczeń.

Spójrz najpierw na zamieszczony zrzut ekranu telefonu przedstawiający kalkulator finansowy. Kluczowe z naszej perspektywy funkcje umieszczone są w jego górnym rzędzie.

Jak widać, napisy na kalkulatorze mają trzy kolory: biały, pomarańczowy i fioletowy. Funkcje oznaczone kolorem białym wywoływane są natychmiast po naciśnięciu danego przycisku.

Aby uruchomić funkcję oznaczoną kolorem pomarańczowym, należy najpierw nacisnąć pomarańczowy przycisk SHIFT, a następnie kliknąć przycisk z “pomarańczową” funkcją. Tutaj także przydaje się aplikacja na telefonie, gdyż po wciśnięciu SHIFTa automatycznie podświetli ona na klawiaturze wszystkie pomarańczowe funkcje (zobacz rysunek poniżej). W analogiczny sposób uruchamia się funkcje fioletowe, przy czym my w praktyce nie będziemy z nich korzystać. Dlatego też wszędzie tam, gdzie będę pisał SHIFT, będę miał na myśli pomarańczowy przycisk SHIFT.

Generalną zasadą jest, że wszystkie parametry ustawiamy wpisując najpierw wartość liczbową, a następnie klikając przycisk funkcji. Przykładowo: jeśli chcemy ustawić parametr P/YR na wartość 12, to musimy wykonać następującą sekwencję działań:

• Wpisujemy 1 i 2
• Naciskamy SHIFT
• Naciskamy P/YR

W efekcie parametr P/YR ustawiony zostanie na wartość 12.

Kolejną ważną zasadą, która przyda nam się przy wszystkich operacjach finansowych, jest zrozumienie, w jaki sposób kalkulator określa kierunek przepływu pieniędzy. Mówiąc w dużym uproszczeniu każda kwota, która wpływa do naszej kieszeni, wpisywana jest w kalkulatorze z plusem. Z kolei każda kwota, która wypływa z naszej kieszeni (zmniejsza zawartość portfela), oznaczana jest minusem. Przekuwając to na przykłady:

• Jeśli wpłacamy pieniądze na lokatę, to w kalkulatorze kapitał początkowy lokaty wpisujemy z minusem. Ale kapitał tej lokaty oraz należne nam z jej tytułu odsetki, oznaczone będą plusem (bo kwota wpływa do naszej kieszeni).
• Jeśli otrzymujemy kredyt z banku, to w praktyce bank wpłaca pieniądze na nasze konto, a więc sama kwota udzielonego kredytu będzie oznaczona plusem. Za to wpłacane przez nas do banku raty będą oznaczane minusem (wyciągamy pieniądze z naszej kieszeni).

Podstawowe funkcje kalkulatora finansowego

Podstawowe funkcje kalkulatora finansowego to:

• P/YR – Payments per Year– ilość płatności/zdarzeń w ciągu roku (ile razy rocznie następują wpłaty lub wypłaty). Funkcję tą ustawia się na samym początku wszystkich kalkulacji (opisałem powyżej jak to zrobić). Przykładowe wartości P/YR:
  • W przypadku kredytu, którego raty spłacane są co miesiąc, mamy do czynienia z 12 płatnościami w ciągu roku, czyli parametr P/YR = 12.
  • W przypadku, gdy wpłacamy pieniądze na lokatę roczną, a w której kapitalizacja odsetek następuje raz do roku, to P/YR = 1. A gdyby odsetki w takiej rocznej lokacie kapitalizowane były co kwartał, to P/YR = 4.
• N – Number of payments – ilość płatności/zdarzeń w całym okresie. Czyli jest to iloczyn liczby płatności w ciągu roku (P/YR) oraz liczby lat, przez które będziemy posiadać daną lokatę, kredyt bądź inwestycję. Możemy ten iloczyn policzyć samodzielnie i ustawić jako N, lub też skorzystać z funkcji x P/YRopisanej dalej. Przykładowe wartości N:
  • W przypadku kredytu z ratami comiesięcznymi wziętego na 10 lat, N = 10 * 12 = 120.
  • W przypadku 10-letniej lokaty kapitalizowanej raz do roku, N = 10 * 1 = 10.
• I/YR – Interest per Year – to po prostu oprocentowanie w skali roku. Oprocentowanie jest zawsze w procentach, ale wprowadzamy je po prostu jako wartość liczbową, np. I/YR = 5,5 oznacza oprocentowanie 5,5%.
• PV – Present Value – wartość obecna albo inaczej wartość początkowa lokaty lub kredytu. Należy pamiętać, aby oznaczyć ją odpowiednim znakiem (do jego zmiany służy przycisk +/-) w zależności od kierunku przepływu pieniędzy. Przykładowe wartości PV:
  • Jeśli otrzymaliśmy kredyt w wysokości 300 000 zł, to PV = 300 000
  • Jeśli wpłaciliśmy 5000 zł na lokatę, to PV = -5000 (pamiętaj o minusie!)
• PMT – PayMenT– kwota raty lub innej regularnej płatności, np. odsetki z lokaty, składki na fundusz emerytalny itp. Tu znowu obowiązuje zasada kierunku przepływu pieniędzy. A więc przykładowe wartości PMT, to:
  • Jeśli mamy do zapłaty ratę kredytu hipotecznego w wysokości 1500 zł, to PMT = -1500
  • Jeśli otrzymujemy odsetki z lokaty w wysokości 300 zł, to PMT = 300
• FV – Future Value – kwota końcowa, czyli wartość inwestycji na koniec okresu rozliczeniowego (czyli po upłynięciu okresu N). Przykładowe wartości FV:
  • W przypadku kredytu hipotecznego po jego spłaceniu kwota końcowa będzie równa 0 zł, a więc FV = 0.
  • W przypadku lokaty na 10 000 zł oprocentowanej na 5% rocznie z kapitalizacją roczną będzie to uzyskany kapitał końcowy, czyli FV = 10 500
• x P/YR – x Payments per Year – ta funkcja dostępna jest po wciśnięciu SHIFT i umożliwia automatyczne wyliczenie parametru N jako iloczynu liczby lat i ilości płatności rocznie. Dzięki niej nie musimy mnożyć samodzielnie. Przykładowo:
  • Jeśli P/YR = 12 i chcemy policzyć liczbę “rat” w okresie 8 lat, to wystarczy wpisać 8, nacisnąć SHIFT i x P/YR i automatycznie jako N wstawiona zostanie liczba 96 (czyli 8 * 12).

Dodatkowe pomocne funkcje kalkulatora:

• C – Clear – kasuje zawartość wyświetlacza i przerywa obliczenia, przy czym wszystkie wprowadzone parametry (N, I/YR, PV, PMT, FV) zostają.
• C ALL – Clear All – podobnie jak C, przy czym kasuje również wszystkie wprowadzone parametry poza P/YR
• RCL – Recall – wyświetla na ekranie dane wpisane jako konkretny parametr, np. żeby wyświetlić wartość N wystarczy nacisnąć RCL a potem N.
• Strzałka Backspace – jeśli się pomylisz wpisując liczby lub działania, to pomoże Ci skasować ostatnio wprowadzony znak.
• AMORT – Amortization – funkcja dostępna po wciśnięciu SHIFT umożliwiająca wyświetlenie szczegółowego harmonogramu rat uwzględniającego kwotę spłaconego kapitału, odsetek oraz kapitału pozostałego do zapłaty. Przykład zastosowania funkcji AMORT widoczny jest na rysunku w dalszej części artykułu przedstawiającej rozwiązanie zadania nr 1.
• BEG/END – Begin/End – sposób wykonywania działań przez kalkulator. Ogólnie możesz przyjąć, że w przypadku, gdy bierzesz kredyt, tryb powinien być ustawiony na END, a w przypadku gdy zakładasz lokatę – trybem wykonywania obliczeń powinien być BEGIN.

Zadanie nr 1 – rozwiązanie krok po kroku

No to skoro znasz już teorię, to pora przejść do rozwiązania pierwszego zadania, które opublikowałem w ramach mini-konkursu finansowego. Przypominam treść zadania:

Planujesz zakup mieszkania, które kosztuje 340 000 złotych. Bank sfinansuje ten zakup na 80% LTV pobierając prowizję 4% doliczoną do kwoty kredytu. Kredyt zostanie udzielony na 35 lat przy marży 1,30% w złotówkach, gdzie WIBOR 3M wynosi 4,95%.

Jaka będzie wysokość raty kredytowej?

A więc krok po kroku wprowadźmy wszystkie parametry:

• Najpierw wyzeruj wszystkie parametry C ALL
• Mamy do czynienia z kredytem hipotecznym, którego raty spłaca się co miesiąc, a więc parametr P/YR ustawiamy na 12. Wpisujemy: 12, SHIFT, P/YR
• Następnie wprowadzamy wartość kredytu czyli PV. Ale aby wyliczyć tą kwotę musimy wykonać kilka działań.
  • Najpierw liczymy kwotę po uwzględnieniu wkładu własnego. Bank skredytuje nam bowiem tylko 80% wartości mieszkania (LTV). Kwotę 340 000 zł mnożymy najpierw przez 80% co daje nam 272 000 zł. Wpisujemy: 340 000 * 80%, =
  • Następnie musimy doliczyć prowizję banku (czyli 4% kwoty kredytu), którą to prowizję bank nam skredytuje, czyli musimy podwyższyć kwotę 272 000 zł o 4%. Wpisujemy: 272 000 * 1,04 i klikamy =
  • Wynik wynosi 282 880 zł, czyli tyle wyniesie nasz kredyt. Jako, że przyznany nam kredyt jest naszym wpływem, pozostawiamy liczbę dodatnią. Wystarczy kliknąć teraz PV żeby ustawić wartość tego parametru.
• Teraz ustawimy całkowitą liczbę rat, czyli N. Najłatwiej będzie to zrobić wpisując liczbę lat 35 i klikając SHIFT oraz x P/YR. Jako N pojawi nam się 420, czyli wynik mnożenia 35 lat * 12 miesięcy.
• Ostatnim parametrem, który znamy, jest wysokość oprocentowania. Oprocentowanie kredytów hipotecznych składa się z sumy marży banku oraz oprocentowania referencyjnego, w tym przypadku WIBOR 3M. Sumujemy obydwie wartości 1,30% + 4,95% co daje nam 6,25% i taką wartość ustawiamy jako oprocentowanie, tzn. klikamy I/YR.

Gdy już mamy wprowadzone wszystkie parametry, to wystarczy kliknąć PMT, aby poznać wysokość raty miesięcznej jaką będziemy płacić. Prawidłowy wynik to -1660,72 oznaczony minusem, gdyż rata jest “wypływem” z naszej kieszeni. Rata kredytu wynosi więc 1660,72 zł.

Możemy dodatkowo zobaczyć jak będzie wyglądał harmonogram spłat tego kredytu. W tym celu należy kliknąć SHIFT i AMORT. Z harmonogramu tego dowiemy się m.in. że w całym okresie kredytowym zapłacimy ponad 414 tys. zł odsetek.

Ćwicz inteligencję finansową 🙂

Mam nadzieję, że praca z kalkulatorem finansowym będzie dla Ciebie interesująca. Wiedząc jak możesz go obsługiwać spróbuj samodzielnie rozwiązać zadania 2 do 4 z artykułu “Mini-konkurs finansowy z nagrodami”. Poprawne wyniki opublikowałem już w artykule “Wyniki mini-konkursu finansowego i lista nagrodzonych” więc łatwo Ci będzie sprawdzić, czy doszedłeś do tego samego rezultatu.

Zachęcam do eksperymentowania. Jeśli uznacie, że zadania to dobry sposób ćwiczenia własnej inteligencji finansowej, to opublikuję ich więcej 🙂 A elementarna znajomość kalkulatora finansowego będzie również przydatna przy okazji kolejnych artykułów.

Jeśli dotarłeś w lekturze tego artykułu aż tutaj, to Ci serdecznie gratuluję. Jeśli sądzisz, że ten artykuł może być przydatny nie tylko Tobie, ale także Twoim znajomych, to bardzo Cię proszę – wyślij im link do niego lub wklej go na Facebooku.

Będę Ci również bardzo wdzięczny za komentarz z Twoją opinią. W szczególności ciekawy jestem czy sądzisz, że rozwijam tematykę bloga zgodnie z Twoimi oczekiwaniami, czy raczej wolisz czytać więcej prostych recept na codzienne oszczędności. Blog tworzę przede wszystkim dla Ciebie więc bardzo zależy mi na tym byś podzielił się swoimi odczuciami.

Wszystkie czytające mnie Panie bardzo przepraszam, że cały czas operuję męską formą zwracania się do czytelników. Uznajcie proszę, że piszę do Ciebie jako Czytelnika 🙂

Aktualizacja: Polecam Wam dwa kolejne artykuły o kalkulatorze finansowym:

• Obsługa kalkulatora finansowego, czyli zadania 2 i 3 krok po kroku
• Romans z kalkulatorem finansowym, czyli zadanie 4 krok po kroku