Jeszcze oszczędny czy już sknera? Jak ich odróżnić?

Oszczędzasz, ale jednocześnie nie szczypiesz się i nie patrzysz na ceny, gdy idziesz ze znajomymi do restauracji? Gratuluję i witam w klubie osób, które rozumieją na czym polega oszczędzanie 🙂

W tym artykule spróbuję wytłumaczyć na czym polega fenomen mądrego oszczędzania i jak odróżnić oszczędzanie od skąpstwa. I mam nadzieję, że po przeczytaniu tego artykułu będziesz potrafił odpowiedzieć sobie na pytanie „Czy jestem „tylko” oszczędny, czy już jestem sknerą?”

Zaglądanie do cudzego portfela

“Jak śmiesz mówić, że jesteś oszczędny, skoro kupujesz sobie drogi komputer?„, „Przeczysz idei oszczędzania wydając pieniądze na drogie szkolenia…”, „Z czystym sumieniem powiem iż prowadzenie twojego bloga to totalny brak umiejętności oszczędzania co przeczy twojej idei…”, “Wydałeś kilkanaście tysięcy na wakacje i nazywasz to oszczędzaniem?” – jak myślicie do kogo skierowane są te komentarze? Tak – do mnie 🙂 Czy coś sobie z nich robię? Niewiele – uśmiecham się szeroko i każdorazowo zastanawiam się skąd u osób, które kompletnie mnie nie znają i niewiele wiedzą na temat moich finansów, sposobu działania, priorytetów i planów, bierze się to przeświadczenie o byciu “wszystkowiedzącą” wyrocznią. Chętnie bym się tego dowiedział 🙂

Zastanawia mnie fenomen tego płytkiego (właśnie wcale nie głębokiego!) zaglądania do cudzych portfeli i oceniania innych na podstawie strzępów informacji. Jedyna rzecz, nad którą naprawdę boleję, to to, że nie wiem z kim mam tak naprawdę do czynienia. Chętnie podyskutowałbym z kimś kto tak twierdzi i jednocześnie doskonale zarządza swoimi pieniędzmi, i od kogo mógłbym się uczyć. Sęk w tym, że krytykują mnie często osoby, którym nie mam czego zazdrościć – żeby nie powiedzieć wprost, że nie chciałbym być w ich butach. I to jest raczej smutna refleksja.

Czytaj także: Mądre oszczędzanie, czyli jak kupować to samo wydając mniej – relacja ze szkolenia

Piękno celowego oszczędzania

Ale dzisiejszy artykuł jest optymistyczny 🙂 i mam nadzieję, że pomoże Wam zobaczyć na czym polega piękno oszczędzania (tak – piękno). Mam nadzieję, że przynajmniej część z Was – osoby mądrze oszczędzające – utwierdzę w przekonaniu, że jesteście na dobrej drodze. Bo sam wiem, ze swojego doświadczenia, że czasami dopadały mnie wątpliwości. I zastanawiałem się czy nie przesadzam, czy to co robię ma sens, czy warto analizować i zastanawiać się nad swoim oszczędzaniem, czy może lepiej żyć chwilą.

Po latach wiem, że życie chwilą może być bardzo kosztowne i destrukcyjne dla finansów – chociaż oczywiście wiele fajnych momentów można odnaleźć we wspomnieniach. Nie ma takiej ilości pieniędzy, których nie potrafiłbym przepuścić, gdyby puściły mi hamulce 🙂 Mądre oszczędzanie polega właśnie na zachowaniu równowagi – na poznawaniu możliwości i samodzielnym decydowaniu, czy chcemy te możliwości i sposoby wdrożyć w nasze życie. Wybieraniu tylko tych rozwiązań, które do nas pasują, z jednoczesnym kwestionowaniem otaczającej rzeczywistości, szukaniem własnej drogi i stałą samoedukacją finansową.

W oszczędzaniu nie można się zatracić, bo wtedy właśnie staniemy się sknerusem – toksycznym dla siebie i dla innych. Chcesz się dowiedzieć, jak odróżniam osobę oszczędną od sknery? No to czytaj dalej…

Historia “rozrzutnego” Darka

Na początek opowiem Wam pewną historię, która dotyczy Darka (imię zmienione ;-)). Darek lubi imprezować. Nie robi tego często, ale jak “idzie w tan”, to jednego wieczoru wydaje nawet 1000 zł. I wtedy nie ma hamulców. Wydaje dużo na jedzenie i picie wysokich lotów, stawia znajomym, nie liczy pieniędzy. Po prostu szał 🙂

Darek jest powszechnie lubiany przez znajomych, bo wiedzą oni, że z Darkiem nie da się nudzić. Ale znajomi zastanawiali się nie raz skąd ma na to pieniądze, bo nie wygląda na szczególnie dobrze zarabiającego (nie podąża za trendami w modzie :-)). Pojawiały się również podejrzenia, że być może Darek zarabia gdzieś tam nie do końca legalnie i dlatego szasta pieniędzmi na prawo i lewo. Z kolei wśród co oszczędniejszych znajomych i współpracowników, Darek postrzegany był jako lekkoduch, który marnuje pieniądze. Pojawiała się i krytyka, i oburzenie, jak można takie sumy przepuszczać.

Ci, którzy z Darkiem imprezowali, nie widzieli w tym nic zdrożnego. I w sumie oni najlepiej widzieli, że Darek wydaje pieniądze, ale się z nimi nie obnosi. Po prostu lubi się dobrze bawić i inni dobrze się czują w jego towarzystwie.

I teraz pytanie do Ciebie: co myślisz o zachowaniu Darka? Czy można je nazwać rozsądnym? Czy można go nazwać odpowiedzialnym finansowo?

Moja propozycja: nie oceniaj! Nie oceniaj dopóki nie poznasz całej prawdy. A prawda, że w życiu trudno jest poznać całą prawdę? Pokażę Ci życie Darka z innej perspektywy…

Tylko nieliczni znajomi Darka wiedzieli, że jest to wyjątkowo oszczędny człowiek. Pomimo, że nie musi, to mieszka w wynajmowanym mieszkaniu z kilkoma osobami. Poza imprezowaniem, praktycznie w ogóle nie je na mieście i sam przygotowuje wszystkie posiłki. Nie wydaje kasy na ciuchy, najnowszy model telefonu, gadżety uprzyjemniające życie. Jeździ wyłącznie komunikacją miejską i rowerem. Pochłania książki, ale nie kupuje ich – stara się pożyczać od znajomych i z biblioteki (tak – istnieją jeszcze biblioteki). Co miesiąc, po otrzymaniu wynagrodzenia, przelewa część pieniędzy na IKE (nie pytajcie mnie dlaczego tam) i na dedykowane konta oszczędnościowe. Odkłada w ten sposób 1000 zł / m-c. Posiada także specjalne konto, na którym odkłada pieniądze na relaks – i to właśnie stąd pochodzą środki na imprezowanie. Nigdy nie wydaje więcej niż posiada. Wieczorne wyjścia są jego jedyną rozrywką – taką, którą świadomie wybiera. Na każdą imprezę wyznacza sobie budżet (duży, bo tak lubi). I ma mocne postanowienie, którego się trzyma – jeśli w którymś miesiącu nieopatrznie przekroczy budżet na rozrywkę, to w kolejnym miesiącu wpłaca dodatkowo ekwiwalent tej kwoty na konta oszczędnościowe (jako karę dla siebie samego – prawda, że ciekawa forma karania się?). Dzięki temu im więcej imprezuje, tym więcej też oszczędza.

Zobacz także: WNOP 111: Po co mi pieniądze? – czyli jak wyznaczyć granice oszczędzania i zarabiania

Oszczędzaj na to, co lubisz

Każdy z Was może inaczej oceniać Darka, ale zanim zaczniecie rzucać kamieniami, to z ręką na sercu zastanówcie się ile Wy pieniędzy oszczędzacie co miesiąc. Czy oszczędzacie z tego co Wam zostaje, czy najpierw oszczędzacie, a potem żyjecie za to co Wam zostaje? I można oczywiście mówić, że Darek mógłby lepiej wydawać te pieniądze, które przeznacza na imprezy… ale będzie to nic więcej jak tylko mądrzenie się w oparciu o własne doświadczenia i potrzeby. A doświadczenia i potrzeby każdego z nas mogą być zupełnie inne (i zazwyczaj są zupełnie inne). Jeśli celem Darka jest oszczędzanie po to, by dobrze się bawić ze znajomymi i być wśród nich “królowcem”, to czemu miałby tego nie robić, skoro i tak dodatkowo oszczędza? Czyż nie tego chcemy od życia – spełniania własnych zachcianek, ale w kontrolowany sposób?

Czym imprezowanie Darka różni się od zakupu lepszego auta, wyjazdu na wakacje czy zakupu wymarzonego gadżetu – jeśli to właśnie byłoby naszym celem? Z mojej perspektywy niczym. Po prostu każdy może mieć inne cele oszczędzania. Jedna osoba żyje dla imprezowania,  a pasją innej może być kolekcjonowanie butów lub porcelanowych naczyń 🙂 Wszystko kosztuje. Najważniejsze, aby skoro już decydujemy się na wydawanie pieniędzy, czynić to w sposób, który daje nam długotrwałą, a nie chwilową frajdę.

I tu dochodzimy do sedna. Oszczędzanie powinno mieć cel. Pisałem już o tym w poprzednim artykule z relacją z mojego szkolenia. Ten cel może być krótkoterminowy lub długoterminowy, ale celem oszczędzania nie jest samo oszczędzanie. Nie jest nim również posiadanie pieniędzy. Jak to ktoś kiedyś ładnie skomentował u mnie na blogu (oczywiście adresując to w moją stronę) “do trumny dużo pieniędzy Ci się nie zmieści”. I tu akurat całkowicie się zgadzam, chociaż kompletnie nie zgadzam się z kontekstem, w jakim zostało to powiedziane 😉

Celowe i świadome wydawanie pieniędzy

Wiele osób mówi, że oszczędzanie polega na tym, żeby nie wydawać pieniędzy na drogie rzeczy. Będą Ci mówić: nie kupuj drogich ubrań, nie kupuj drogiego samochodu itd. Ja kompletnie nie zgadzam się z takim podejściem. Dlaczego miałbyś nie kupić sobie drogiego samochodu, jeśli to właśnie on był celem Twojego oszczędzania i udało Ci się na niego zaoszczędzić? Oczywiście doradzam daleko idącą roztropność w dokonywaniu zakupów i określaniu celów 🙂 Jeśli nie zaspokoiłeś innych, bardziej podstawowych potrzeb i nie zabezpieczyłeś przyszłości, to być może zakup drogiego samochodu należy znacząco opóźnić. Ale pamiętaj – to nie moje życie tylko Twoje – myśl sam 🙂

Nie ma w tym nic dziwnego, że na drodze do swoich celów, ograniczasz wydawanie pieniędzy na mniej istotne dla Ciebie rzeczy. Nie ma sprzeczności w tym, że na co dzień nie kupujesz kawy na mieście (oszczędzając np. 12,50 zł), po to tylko by raz na dwa tygodnie wyskoczyć na romantyczną kolację z partnerem. To właśnie nazywam mądrym oszczędzaniem i świadomym wydawaniem.

Faktem jest jednak, że oszczędność często mylona jest ze skąpstwem – szczególnie jeśli Twoim oszczędnościowym decyzjom przyglądają się z boku znajomi, którzy nie odmawiają sobie kawy na mieście 🙂 W ich oczach możesz być uznawany za sknerę. Ale czy nim jesteś? Już wiemy, że nie.

Zanim przejdę dalej, to wrócę jeszcze do tematu znajomych. Nie wiem czy kiedykolwiek przyglądaliście się grupom młodych ludzi (i tych starszych też), np. w centrach handlowych. W większości przypadków są oni podobnie ubrani, chociaż prawdopodobnie nie mają takich samych zarobków. Inny przykład: idziesz na imprezę, na której jest dużo pijących osób. Zapewne też coś wypijesz “dla towarzystwa” chociaż na co dzień nie musisz czuć takiej potrzeby.

Faktem jest, że otoczenie wywiera na nas presję, której czasami trudno się przeciwstawić. W grupie znajomych często wzajemnie się nakręcamy – świadomie i nieświadomie. Nie chcemy odbiegać od grupy, chcemy czuć się jej częścią, co wpływa także na to czy i w jaki sposób oszczędzamy. Przecież jeśli wychodzimy do restauracji ze znajomymi, to nie będziemy tam siedzieć “na głodniaka”. Podjęcie decyzji o tym, że nie idziemy ponieważ oszczędzamy i nie uznajemy “przepłacania” w restauracjach za dobry sposób na lepszą przyszłość, powoduje, że tracimy kontakt z tymi znajomymi. Jeden czy drugi taki numer spowoduje, że będziemy się z tym czuli źle – zarówno ze względu na nasze wyobcowanie, jak i presję ze strony znajomych, a może nawet i docinki dotyczące naszego skąpstwa. Z psychologicznego punktu widzenia oszczędzanie może być trudne, jeśli znajdujemy się wśród osób, które nie oszczędzają.

Ale w takich chwilach pamiętaj o swoim celu lub celach: oszczędność nie polega na bezmyślnym cięciu wszystkich kosztów. Mądre oszczędzanie polega na dokonywaniu świadomych decyzji dotyczących tego, co jest dla nas na tyle istotne, że możemy wydać na to fortunę 🙂

Sprawdź również: Jak oszczędzać pieniądze porady

Jeszcze oszczędny czy już sknera?

I tu dochodzimy do sedna i myślę, że już podświadomie czujesz jak odróżnić oszczędnego od sknery. W poniższej tabelce zebrałem najważniejsze według mnie różnice w zachowaniu osoby skąpej i osoby oszczędnej.

Sknera	Oszczędny
Jedynym wyznacznikiem, którym się kieruje, jest cena. Im niższa - tym lepsza.	Cena jest ważna, ale ważniejsza jest realna wartość. Rozumie, że produkt nie musi być najtańszy, by był dla niego najlepszy.
Słowo "promocja" i widok przekreślonych cen, działają na niego jak płachta na byka. Często kupuje niepotrzebne produkty tylko dlatego, że są w promocji.	Także reaguje na promocje, ale wie, że trzeba je "prześwietlać". Nie kupuje niepotrzebnych produktów tylko dlatego, że chwilowo są tańsze.
Skąpstwo tej osoby jest dotkliwe dla innych - nawet najbliższych.	Oszczędza, ale rozumie, że inni mogą mieć inne potrzeby i szanuje je.
Jeśli ma rodzinę, to próbuje narzucić jej swoje zasady i uważa, że to on ma rację.	Jeśli ma rodzinę, to wie, że oszczędzanie to sport zespołowy.
Negocjując i targując się o cenę, za nic ma innych ludzi i ich opinię. Często zupełnie niemerytorycznie domaga się obniżki ceny i jest obrażony jeśli jej nie otrzyma. Często nie rozumie dlaczego nie może czegoś dostać za darmo.	Oszczędny oczywiście również negocjuje próbując coś ugrać, ale nie obraża się jeśli to mu się nie uda. Szanuje drugą stronę i wie, że tak naprawdę produkt czy usługa ma swoją cenę. Ale nie byłby sobą, jeśli by się nie postarał 🙂
Nigdy nie zostawia napiwku w restauracji.	Rozumie, że z wyjściem do restauracji wiążą się koszty, także związane z zostawieniem napiwku za dobrze wykonaną pracę.
Zniechęca do siebie innych ludzi poprzez swoje zachowanie i sposób traktowania innych.	Czasami zniechęca do siebie innych ludzi, m.in. poprzez to, że widzą, że lepiej niż oni zarządza pieniędzmi.
Oszczędza najczęściej po to, by mieć więcej pieniędzy.	Oszczędza najczęściej po to, by móc realizować cele i marzenia wydając pieniądze.
Wzbudza u innych zażenowanie.	Wzbudza u innych co najwyżej litość, a czasami podziw lub zazdrość, gdy zrealizuje swój cel.
Nigdy nie dzielą się z innymi.	Z tymi też różnie bywa, ale najczęściej rozumieją, że oszczędzanie nie wyklucza dobroczynności.
Działają bezcelowo i najczęściej krótkoterminowo	Wyznaczają sobie cele oszczędzania - także długoterminowe

Nie oceniaj pochopnie!

Żeby było jasne: ja nie jestem ideałem 🙂 Chociaż się z tego próbuję “leczyć”, to także oceniam ludzi na podstawie pierwszego wrażenia, na podstawie krótkiej obserwacji buduję jakiś obraz danej osoby. Intuicja mnie rzadko zawodzi, ale jak mawia moja Żona, faceci podobno nie mają intuicji 🙂

W artykule tym zależało mi przede wszystkim na pokazaniu, że niejednokrotnie błędnie oceniamy, że ktoś jest sknerą. Dokonując takiej powierzchownej oceny, wyrządzamy krzywdę. Mniejszy problem, gdy oceniana osoba jest przekonana o swojej wartości i słuszności swojego działania. Wtedy spływa to po niej jak po kaczce. Ale jeśli sama ma wątpliwości i do tego ustawicznie jest krytykowana, to poważnie może to wpłynąć na jej samopoczucie i samoocenę.

Powtórzę to, o czym wspominałem podczas drugiego odcinka podcastu: jeśli z kogoś się śmiejemy i niesłusznie oceniamy, to wystawiamy przede wszystkim świadectwo sobie samym. I w ten sposób sami wystawiamy się na ocenę – nawet jeśli nie będzie ona werbalnie wyrażona.

Apeluję gorąco: zanim zaczniecie kogoś oceniać, to najpierw spróbujcie poznać kontekst, w którym występuje dana osoba. Warto również uświadamiać sobie, że inni mają zupełnie inny bagaż doświadczeń, skłonność do podejmowania ryzyka itp. Ocenianie ich własną miarą jest po prostu nieodpowiednie. A tym bardziej, jeśli nie przykładacie się do poznania ocenianej osoby. Dotyczy to w takim samym stopniu oceny zaradności finansowej, jak i innych aspektów – no ale tutaj skoncentrowałem się wyłącznie na aspekcie podejścia do oszczędzania. Wszystko co napisałem w tym artykule możecie wykorzystywać do oceny i klasyfikowania… ale siebie samych. Zastanówcie się czy mądrze oszczędzacie, czy już “sknerujecie”. Przyznaję, że czasem fajnie się obgaduje znajomych (no ciekawe, który hipokryta powie, że tego nigdy nie robił), ale tematy okołofinansowe rzadko kiedy uznawane są za zabawne. Warto zachować w tym umiar.

Nie bądź bierny i podziel się swoją opinią 🙂

A Ty co sądzisz na ten temat? Może widzisz jakieś inne cechy skner i osób oszczędnych, których zabrakło w powyższej tabelce? Czy zdarzało Ci się pomylić w ocenie znajomych? Czy w ogóle cokolwiek rozjaśniłem tym artykułem czy tylko zaciemniłem? 😉 Bardzo liczę na Twój komentarz i włączenie się do dyskusji.

A może chcesz mi przypiąć jakąś łatkę, np. “taki oszczędny, a zachęca do wydawania na nowe auto”. Dodam, że pasuje też do mnie “taki chrześcijanin, a przeklina”… śmiało zachęcam do komentowania. Będę Ci też wdzięczny za Twoje “Lubię to” dla tego artykułu, wrzucenie go na wykop.pl oraz przesłanie go wszystkim tym znajomym, których podejrzewasz o nadmierne skąpstwo lub których chcesz przestrzec przed sknerami 🙂

Dziękuję za przeczytanie artykułu i życzę Ci miłego dnia oraz wspierających znajomych i przyjaciół!