Mentalny aspekt inwestowania, czyli dlaczego inwestuję tak a nie inaczej

Strategia inwestycyjna i psychologia inwestowania – to brzmi poważnie, ale w najprostszej postaci sprowadza się do określenia zasad pomagających kierować się rozumem a nie emocjami.

Jeden z kluczowych błędów, które widzę u początkujących inwestorów, to skupianie się w pierwszej kolejności na niuansach („Jakie ETF-y kupić? Gdzie?”) zamiast ogarnąć temat „z lotu ptaka” i dobrze określić i zrozumieć własny indywidualny kontekst. Wydaje mi się, że dopiero po wyznaczeniu pewnych generalnych zasad inwestowania, można schodzić na poziom detali. Nie odwrotnie. To znaczy: odwrotnie też można, ale i tak w którymś momencie staje się przed fundamentalnymi pytaniami „po co?” i „dlaczego wtedy zrobiłem tak jak zrobiłem?”. A więc moim zdaniem lepiej sobie na nie odpowiedzieć, jeszcze zanim się zainwestuje pierwsze pieniądze (a swoją drogą zachęcam do prowadzenia dziennika inwestora, aby nie oszukiwać siebie samego po czasie co do kryteriów podjętych decyzji).

Dla jasności: poniekąd rozumiem te drobiazgowe pytania o detale, bo sam od lat mówiłem Wam, że zanim się zainwestuje, to warto poznać konkretne instrumenty i je rozumieć. Nie rozumiesz = nie inwestuj. I nadal to podtrzymuję, bo jedno drugiego nie wyklucza. 🙂

Niemniej jednak – równie ważne (jeśli nie ważniejsze) jest poznanie nie tylko sposobów inwestowania, ale przede wszystkim poznanie siebie, własnych oczekiwań, własnych założeń i umiejętność ich skonfrontowania z otaczającą rzeczywistością. Może się okazać, że rzetelne opisanie oczekiwań inwestycyjnych (np. zasada „nie akceptuję żadnych strat”) automatycznie skreśli większość dostępnych sposobów inwestowania. Jeśli mamy olbrzymi lęk przed utratą kapitału, to nie ma co zwracać uwagi na inwestycje generujące potencjalnie satysfakcjonujące stopy zwrotu, jeśli jednocześnie nasze nerwy wystawiane będą na wielokrotne próby. Brutalizując: co nam po potencjalnym zarobku, jeśli po drodze wysiądzie nam serce?

Zasada numer 1: Nie działaj na cudzych zasadach!

Nikt nie daje uniwersalnej recepty inwestycyjnej. Można oczywiście posiłkować się przeróżnymi poradnikami i wskazówkami, ale nie wyręczą one w wypracowaniu własnych zasad i określeniu co akceptujemy a czego nie i jaka proporcja udziału przeróżnych form inwestowania jest dla nas INDYWIDUALNIE OK. Tę pracę trzeba wykonać samemu.

Mam jeszcze gorszą wiadomość: generalnie ta praca się nie kończy, bo tak naprawdę preferencje inwestycyjne mogą zmieniać się w czasie wraz ze wzrostem doświadczenia, wiekiem, zdolnością zarabiania nowych środków (zarabiania poza inwestowaniem) oraz zasobnością portfela inwestycyjnego. To m.in. dlatego rozsądni emeryci mają już inne podejście inwestycyjne niż za czasów swojej młodości. ?

Tyle tytułem wstępu a teraz do brzegu…

Moje główne zasady inwestycyjne

Wiem, że gdy zaczynam mówić o „własnej strategii inwestycyjnej”, to niektórym wydaje się, że to jest coś szczególnie złożonego. Nie musi tak być. Formułowanie strategii zaczyna się od określenia prostych, ogólnych zasad. Od ogółu do szczegółu i zazwyczaj nie warto komplikować.

Żeby było maksymalnie obrazowo, to po prostu przedstawię moje cele makro inwestowania oraz pokrótce scharakteryzuję moje priorytety inwestycyjne:

1) Chciałbym, aby cały mój zgromadzony kapitał generował 4% rocznie ponad inflację. To jest życzenie a nie cel sam w sobie. Doskonale rozumiem, że są lata lepsze i gorsze. Poza tym doskonale rozumiem, że część kapitału będzie pracowała bardziej efektywnie (i będzie wystawiona jednocześnie na większe ryzyko), a część – ma po prostu spełniać cel ochronny albo, inaczej mówiąc, jak najmniej tracić na wartości. Te 4% to uśredniona stopa zwrotu z całego kapitału.

2) Przekonałem się już, że mentalnie dla mnie najważniejsze są stałe wpływy: odsetki z lokat, odsetki od pożyczek, dochody na czysto z wynajmu, dochody z dywidend.

3) Nie muszę uzyskiwać tych stałych wpływów idealnie co miesiąc, ale ważne jest, by w ciągu roku sumowały się one do konkretnej kwoty spokojnie pokrywającej koszty życia naszej rodziny.

4) Dla mnie taki satysfakcjonujący poziom wpływów to obecnie 200.000 zł rocznie. Co ciekawsze ten poziom mam mentalnie ustawiony mniej więcej od 2000 roku. Wtedy oczekiwałem takich zarobków rocznie i od tamtego czasu w zasadzie w każdej pracy etatowej udawało mi się ten poziom osiągać. To były pieniądze, które pozwalały nam kiedyś żyć i oszczędzać. Teraz w zasadzie muszą wystarczać tylko na życie, które… kosztuje nas ogólnie nieco mniej rocznie. Tu dygresja pokazująca też eskalację tych moich oczekiwań:

• Początkowo miało to być 200k rocznie w pozycji przychodów brutto na PIT-cie.
• Gdy otworzyłem firmę, to w zasadzie przychody przestały mieć znaczenie (bo niewiele mówią o kondycji finansowej) a zaczął się liczyć zysk (dochód), wiec dążyłem do tego by to on wynosił 200k zł rocznie.
• Potem chciałem, aby każdy nowo odpalany, komercyjny projekt generował 200k zł rocznie i to właśnie to podejście spowodowało, że zacząłem zarabiać sensowne pieniądze. Kolejne strumyki przychodów sumowały się do znacznych kwot.
• A potem to już dążyłem do tego, żeby odłożyć sensowny kapitał, który zagoniony do inwestowania generowałby te 200k zł rocznie w formie zysków kapitałowych. Takie podejście umożliwia życie wyłącznie „z odsetek” bez konsumowania kapitału.

5) Zdecydowanie źle się czuję mając „wszystkie jajka włożone do jednego koszyka”. Dlatego chcę dywersyfikować stosując różne formy inwestowania – idealnie w różnych walutach.

6) Szukam takich form inwestowania, które mogą przetrwać próbę czasu. Historycznie wcale tak nie było. Generalnie zdarzało mi się inwestowanie traktować jako sposób zarabiania… ale już teraz wiem, że u mnie to podejście się nie sprawdza. Pieniądze wolę zarabiać w innych sposób (własna firma), a inwestuję tylko te pieniądze, których autentycznie nie potrzebuję w dającej się przewidzieć przyszłości.

• W idealnym scenariuszu nie chciałbym nigdy wyciągać zainwestowanego kapitału. Wystarczy mi tylko stały dopływ zysków kapitałowych (co to są „wpływy” zdefiniowałem wyżej) – najlepiej systematycznie rosnących i nadążających za inflacją.
• Bardzo pasuje mi scenariusz, że cały kapitał zostanie odziedziczony przez moich spadkobierców – najlepiej w formie pracujących dalej inwestycji.

7) Mentalnie (ale i praktycznie, o czym za chwilę) dopuszczam znaczący spadek wartości moich inwestycji, o ile tylko dają one szansę na to, że bieżące wpływy nadal są na satysfakcjonującym poziomie (czyli te 200k zł rocznie).

Praktyczny test mojej wytrzymałości psychicznej zaliczyłem w marcu 2020 r., gdy wraz z tąpnięciem indeksów wartość mojego 7-cyfrowego portfela giełdowego stopniała o ok. 40%. Pomimo spadków nadal realizowałem swoją strategię zakupów (o tym innym razem). Z perspektywy czasu mogę powiedzieć, że wytrwałem w zakupach tylko dlatego, że miałem rozpisaną strategię i potrafiłem sam siebie przekonać, że zmniejszenie “papierowej” wartości portfela jest nieistotne z perspektywy wieloletniej strategii, którą próbuję realizować.

8) Nie interesuje mnie, jaka jest bieżąca „papierowa” stopa zwrotu z moich inwestycji (od niezrealizowanych zysków lub strat). Tak długo jak długo nie zamknąłem pozycji – nie księguję zysków i strat. Co więcej – jest dla mnie zupełnie OK jeśli na papierze mam stratę, ale jednocześnie dywidendy oraz inne zyski kapitałowe osiągane na bieżąco w roku spełniają cel „200k zł rocznie”.

9) Inwestuję w to, co rozumiem i co do czego mam przekonanie. Wiem, że tylko wtedy będę tego doglądał i że doglądając – będę sam odpowidzialny za wynik inwestycji (pozytywny lub nie). Jeśli czegoś nie rozumiem – nie inwestuję. Jak to się konkretnie przekłada na inwestycje? Przykładowo: dzisiaj w moim portfelu nie znajdziecie praktycznie w ogóle metali szlachetnych i surowców. Być może nie jest to mądre podejście (uwzględniając cykle koniunkturalne), ale jest moje. ?

Kupuję akcje firm tak jak nieruchomości

Lubię mówić, że mój sposób inwestowania na giełdzie podobny jest do inwestowania w nieruchomości (w bardzo dużym uproszczeniu):

• Sprawdzam cenę danego “aktywna” (akcji) tylko w momencie ich zakupu szukając niejako okazji inwestycyjnej. Przed pierwszym zakupem przeprowadzam skrupulatną analizę. Określam z jakim „discountem” gotowy jestem kupić akcje konkretnej firmy. Nadal na mojej liście obserwowanych spółek mam wiele takich, które chciałbym kupić, ale muszę poczekać aż cena będzie akceptowalna. Spośród tych w akceptowalnej cenie wybieram te, które nie tylko są tanie, ale także idealnie pasują do mojego portfela (poprawiają dywersyfikację).
• Kupuję za dobrą według mnie cenę w danym momencie. O tym jak wyznaczam „dobrą cenę” – napiszę oddzielny artykuł. Tam będzie więcej szczegółowych zasad.
• Cieszę się z bieżących wpływów z dywidendy ignorując to czy cena akcji idzie w górę czy spada. Analogicznie miałem z mieszkaniami na wynajem – szczerze mówiąc nawet nie zastanawiałem się, ile są w danym momencie warte, bo nie zamierzałem ich sprzedawać. Zależało mi tylko na comiesięcznych dochodach z najmu i tego, by stanowiły sensowny zwrot z zainwestowanego kapitału.
• Idealnie jeśli w skończonym czasie wpływy z dywidend spłacają mi koszt zakupu akcji. W takim przypadku mogę ją trzymać już po wsze czasy uzyskując kolejne wpływy dywidendowe już niejako „za darmo”.

Oczywiście mam swoje kryteria na sprzedaż akcji (np. gdy firma przestaje płacić dywidendę albo, gdy cena jej akcji odkleja się od wartości firmy w przesadny sposób, tzn. gdy akcje stają się zbyt drogie – wtedy to dla mnie sygnał do redukowania pozycji, ale… tylko jeśli widzę jakieś inne okazje inwestycyjne).

Zauważcie, że moje założenia inwestycyjne NIE SĄ optymalne ekonomicznie:

• Ogólnie mówi się, że spółki wypłacające dywidendy, to nie są najlepsze spółki, bo skoro wypłacają zyski udziałowcom to znaczy, że nie mają pomysłu jak je reinwestować a to jest ze szkodą dla ich przyszłości.
• Jeśli otrzymuję dywidendę, to muszę zapłacić od niej podatek. Z punktu widzenia maksymalizacji stopy zwrotu nie jest to zbyt mądre podejście.
• Być może lepiej byłoby posiadać akcje spółek wzrostowych – nie wypłacających dywidend lecz reinwestujących kapitał (dla jasności: takie spółki także mam w portfelu, np. AMZN).
• Alternatywnie można byłoby też kupować ETF-y tzw. accumulating, czyli nie wypłacające dywidend lecz je reinwestujące bez naszego udziału.
• Można mi zarzucić, że przecież gdybym przy moim podejściu chciał reinwestować zyski dywidendowe (a tak właśnie teraz robię), to de facto reinwestowałbym mniej, bo po drodze od takiej wypłaconej dywidendy naliczany jest podatek. To gdzie tu jest niby rozsądek w tych moich inwestycjach?

Hackowanie siebie i swoich emocji

Nauczyłem się już, że w moim inwestowaniu ważniejsze jest nie tyle dbanie o maksymalizację zysku, co zapewnienie sobie takich ram działania, które dają szansę na osiąganie satysfakcjonujących wyników i zmniejszają ryzyko, że po drodze zrobię sobie krzywdę. O czym konkretnie mówię?

1. Muszę widzieć stały przypływ nowych pieniędzy. To dobrze działa na moją psychikę. Pomaga mi wytrwać w moich założeniach i ograniczyć pokusy wyjścia z inwestycji. Tak samo działa to w nieruchomościach, jak i na rynku akcji. Jeśli na bieżąco wpływa kasa (z najmu, z dywidend) i na koniec roku widzę dodatni zwrot z zainwestowanego kiedyś kapitału (5–10% rocznie), to mi to w zupełności wystarcza i pozwala mentalnie odkleić się od tego, że wartość nieruchomości / akcji jest niższa niż jakiś czas wcześniej. Dopływ kasy pomaga to zracjonalizować. Tłumaczę sobie, że inwestuję dla przepływów finansowych a nie wzrostu wartości (on się dzieje niejako mimochodem).
2. Stwarzam sobie warunki do minimalizowania emocji. Jak? Przykładowo: nie lubię wynajmu, bo tam mam do czynienia z ludźmi i czasami włącza mi się empatia niszcząca rentowność. Idealny przykład z czasów koronawirusa: najemca traci pracę i prosi o rabat. Mam wybór – albo mniejsza rentowność wynajmu, albo będę czuł się jak świnia patrząc w lustro, bo obiektywnie rozumiem, że mu ciężko i że to ode mnie poniekąd zależy, czy sobie poradzi lepiej czy gorzej. Czy pomogę czy nie? Tak czy siak – mentalny ból. A jeśli jeszcze do tego dochodzi użeranie z nieuczciwymi najemcami – to emocje gwarantowane (nawet jeśli temat obsługuje prawnik). W inwestycjach giełdowych – nie mam w ogóle takich dylematów. Widzę liczby. Nie widzę ludzi (a przynajmniej nie mam z nimi bezpośredniej styczności). Łatwiej kierować się wyłącznie logiką i rozumem.
3. Chcę inwestycji dobrze pracujących nawet wtedy, gdy naprawdę nic nie robię i… zwlekam z decyzjami. Nieruchomości takie nie są. Nawet jak mam zarządcę, to wpadają do mnie od czasu do czasu decyzje do podjęcia. Najczęściej wtedy, gdy jestem myślami w zupełnie innym kontekście. Niektórych działań nie da się zaplanować z wyprzedzeniem. Trzeba działać reaktywnie. A ja takiego trybu nie lubię lub mi się po prostu czasami nie chce. W przypadku inwestycji w spółki dywidendowe generalnie bardzo rzadko istnieje taka potrzeba. Co więcej – jak pokazują dane historyczne – najlepsze rezultaty osiągają ci inwestorzy, którzy generalnie nie dotykają za często swojego portfela. Nie próbują łapać górek i dołków, stosować market-timingu czy spekulować (wielokrotnie kupując i sprzedając). Oczywiście, warto się przyglądać co się dzieje ze spółkami z portfela, ale może się to odbywać w bardzo planowy sposób wtedy, gdy rzeczywiście mam na to ochotę. Przy moim podejściu można dać się tematom przeleżeć…

Te wszystkie przemyślenia i zrozumienie własnych preferencji poskutkowało wdrożeniem bardzo prostego i jednocześnie rygorystycznego reżimu inwestowania, w którym naprawdę trudno o jakieś przypadkowe odstępstwa:

• Wyłącznie KUPUJĘ. Nie sprzedaję akcji. Serio. Jeśli spółka nie narusza moich zasad (nie zmienia polityki dywidendowej, nie staje się grubo „overvalued” – czyli wycena nie zaczyna być absurdalnie duża w stosunku do fundamentów finansowych firmy), to nie sprzedaję jej papierów. Oczywiście dokupuję papiery tylko wtedy, gdy cena w danym momencie to uzasadnia. Jeśli spółka staje się zbyt droga na kontynuowanie zakupów, to po prostu jest „zamrożona” w moim portfelu. Płaci dywidendy i tyle. Dokupuję tylko wtedy, jak cena spada do satysfakcjonującego mnie poziomu – oczywiście trzymając się reguł ostrożnościowych, o których opowiem w jednym z kolejnych wpisów.
• Planuję wszystkie zakupy z wyprzedzeniem. Wiedząc, że nie mogę sprzedać akcji (bo naruszyłbym własne zasady), bardzo rozważnie dobieram kolejne papiery do portfela. Wiem, że na razie (dopóki moja własna firma zarabia) kierunek przepływu pieniędzy jest tylko jeden – z mojego konta bankowego na konto brokerskie. To też powoduje, że bardzo zwracam uwagę na bezpieczeństwo dywidend. Co do zasady wolę kupować te spółki, które mają dobrą tradycję dywidendową i udowodniły już, że potrafią je wypłacać także w trakcie kryzysów (minionych). Oczywiście idealnie, jeśli przy okazji systematycznie zwiększają dywidendy (o tym napiszę więcej w kolejnym wpisie).

Chociaż dzisiaj nie potrzebuję sobie wypłacać dywidend, to – tak jak pisałem – bardzo uspokajająco działa na mnie obserwowanie wpływów z tego tytułu. Większość spółek z mojego portfela wypłaca dywidendy kwartalnie – różne spółki w różnych miesiącach. Praktycznie w każdym miesiącu wpływa na mój rachunek brokerski 4-cyfrowa kwota w dolarach. Świadomość tego daje mi olbrzymi komfort psychiczny, który jest mi potrzebny do nie przejmowania się tym, jak aktualnie wyglądają notowania. W moim przypadku to idealny “hack” na mnie samego pomagający wyłączyć niepotrzebne emocje.

Proste i nieskomplikowane zasady dają mi szansę na utrzymanie wysokiej dyscypliny. Wiem już, że u mnie właśnie takie podejście się sprawdza. Gdy dopada mnie paraliż decyzyjny – nic złego się nie dzieje, bo mój portfel nawet lubi, gdy nie podejmuję żadnych decyzji. 🙂

Równolegle mam wypracowaną strategię na dobre i złe czasy, której celem są systematyczne zakupy akcji bez względu na to, czy rynek rośnie, jest w trendzie bocznym, czy spada. O niej napiszę w jednym z kolejnych artykułów. To także proste zasady, np. gdy nie ma przecen to dokupuję codziennie za stałą, niską kwotę.

Dywersyfikacja – sposób na zwiększenie spokoju

Na koniec chcę zasygnalizować jeszcze jeden aspekt – wpływ dywersyfikacji na moją psychikę. Sama dywersyfikacja powinna być już w zasadzie tematem oddzielnego wpisu, ale pal licho… jadę pokrótce z tematem.

W 2015 roku wycofałem się z giełdy, bo bałem się, że jesteśmy w przededniu krachu i bessy. To był typowy błąd polegający na tzw. market timing-u, czyli próbie zgadnięcia w jakim momencie jest rynek i nieudolnych próbach wyprzedzania tego momentu ze swoimi decyzjami inwestycyjnymi. Obstawiłem źle i przez kilka kolejnych lat byłem poza rynkiem (obserwując z boku „ile mogłem zarobić, gdybym nie podjął tej decyzji”). Musiałem wypracować inne podejście do inwestowania na giełdach – niejako niezależne od tego, w jakiej fazie znajduje się rynek. Przykładowo: uwielbiam ETF-y na rynki amerykańskie, ale mając świadomość przez ile lat rosły indeksy i jak bardzo drogie są obecnie tamtejsze giełdy, nie uważałem i nadal nie uważam, by był to idealny moment do kupowania S&P500. Stąd właśnie wyewoluowało podejście inwestowania dywidendowego w te spółki, które (na tym drogim rynku) były i są aktualnie niedoceniane. Bo zawsze są jakieś okazje inwestycyjne – wystarczy ich tylko dobrze poszukać. Wróćmy jednak do tego 2015 roku…

Ucieczka z rynku giełdowego oraz świetne zarobki spowodowały, że w dużym stopniu inwestowałem na rynku nieruchomości (zarówno bezpośrednio, jak i pożyczając kapitał innym inwestorom). Z czasem moje podejście ewoluowało i niemalże całkowicie wycofałem się z bezpośrednich inwestycji (to temat na oddzielną opowieść). To spowodowało, że w jeszcze większym stopniu angażowałem kapitał w pożyczki dla inwestorów. Ta forma zarabiania daje bardzo satysfakcjonujące stopy zwrotu (ok. 10-12% rocznie przed opodatkowaniem), ale ciążyło mi psychicznie, że zbyt wiele środków mam ulokowanych tylko w jeden sposób: w pożyczkach, w Polsce, w PLN. Reszta kapitału procentowała na lokatach, które i tak płaciły coraz mniej oraz w polskich obligacjach skarbowych.

Z mojej perspektywy miałem zbyt dużą ekspozycję na polską walutę. Do tego pożyczki dla inwestorów, to taki mało perspektywiczny z mojej perspektywy temat (głównie ze względu na swoją nieprzewidywalność – w dużej mierze zależy od koniunktury na nieruchomości w Polsce). Owszem – pożyczki dają zarobić tu i teraz, ale po zakończeniu inwestycji kapitał wraca i… trzeba nim jakoś zarządzić, a wcale nie wiadomo, czy trafią się kolejne równie satysfakcjonujące inwestycje w tym obszarze.

W 2019 r. wróciłem do inwestycji giełdowych tym razem stawiając mocno na amerykańskie spółki dywidendowe (a w zasadzie globalne) oraz na ETF-y (z pominięciem giełd amerykańskich, bo mentalnie nie potrafię zaakceptować obecnych wysokich wycen tamtejszych indeksów – P/E dla indeksu S&P 500 wynosi obecnie 22,48 i w zasadzie na tych poziomach było tylko w okolicy bańki „dotcom” w 2000 r.).

Dziś mogę powiedzieć, że z moim portfelem inwestycyjnym czuję się bardzo OK. Składają się na niego:

• Pożyczki dla inwestorów na rynku nieruchomości (większość kapitału) = PLN.
• Akcje amerykańskich i kanadyjskich spółek notowane na giełdach w USA (nie tylko dywidendowe, ale też wzrostowe) = USD.
• ETF-y na długoterminowe obligacje amerykańskie = USD.
• ETF-y na rynki wschodzące (emerging markets) = EUR.
• Rachunki maklerskie w Polsce (głównie IKE/IKZE za pośrednictwem których inwestuję na GPW, ale to za “drobne”) = PLN.
• Lokaty bankowe w Polsce = PLN.
• Polskie obligacje skarbowe = PLN (mam ich mało i zdecydowanie nie będę powiększał).
• Rezerwy walutowe w EUR, USD, CHF przechowywane w Polsce.
• Jakieś tam drobne w różnych miejscach i w różnych formach.

Poza tym posiadam także środki “zamrożone” w nieruchomościach w Polsce. Żadnej z tych nieruchomości nie zamierzam sprzedawać. Jest ich kilka, ale tylko jedna z nich jest wynajmowana. Tą wynajmowaną traktuję jako inwestycję, ale pozostałe to raczej zabezpieczenie w innej formie niż gotówka.

Celowo nie podaję % udziału poszczególnych rodzajów inwestycji w portfelu, bo absolutnie nie uważam obecnej struktury za docelową. Proszę także, abyście nie wyciągali daleko idących wniosków. Przykładowo: fakt, że jestem tak mocno zaangażowany w spółki dywidendowe, nie wynika wyłącznie z mojej miłości do takich spółek, lecz również… z powodu braku alternatyw inwestycyjnych. O ile bowiem potrafię (mam wrażenie) kupić indywidualne spółki, które są niedoceniane przez rynek (czyli są „undervalued”), to np. indeks S&P500, który uwielbiałem kiedyś kupować w formie ETF-a, jest obecnie na rekordowo wysokich poziomach i historycznie rzecz biorąc jest „overvalued”, czyli z mojej perspektywy za drogi na jego kupowanie.

Jeśli przytrafią się spore spadki, to będzie okazja do zakupów i nie wykluczam, że sporą część rezerw gotówkowych załaduję wtedy nie tylko w pojedyncze spółki, ale także w ten ETF (np. SPY od iShares czy VOO od Vanguarda).

Liczą się indywidualne preferencje!

Dla jasności: to wszystko co opisałem powyżej moje podejście w oparciu o dotychczasowe doświadczenia i bieżącą wiedzę. To, że skreślam jakieś sposoby inwestowania albo uważam je za mało atrakcyjne dla siebie, wynika z moich preferencji. Lubię cyferki, lubię sobie posiedzieć w analizach, mam na to czas, więc jestem w innej sytuacji niż osoby, które tego nie lubią lub nie mają czasu.

W marcu praktycznie testowałem moją odporność na spadki na giełdach. Nie tylko nie sprzedawałem, ale również „dużą chochlą” dobierałem do mojego portfela kolejne, przecenione akcje. Bez precyzyjnych zasad inwestycyjnych i głębokiego przekonania dlaczego to robię, zapewne nie udźwignąłbym tego psychicznie.

Przypominam, że na rynki wracałem w 2019 roku, a więc przy relatywnie wysokich poziomach wycen. W marcu 2020 mój portfel pokazywał około 40-procentowy minus. Są w nim akcje takich firm, które straciły znacznie więcej i nadal nie mogą się podźwignąć, np. operator statków wycieczkowych Carnival (CCL) oraz właściciel centrów handlowych Simon Property Group (SPG). Ale są też takie perły jak Amazon (AMZN), BlackRock (BLK), UnitedHealth (UNH), Home Depot (HD) czy Lowe’s (LOW), na akcjach których jestem nawet 70% do przodu w stosunku do średnich cen ich zakupu. Dlatego tak ważna jest dywersyfikacja…

Ten temat to tylko „przygrywka” przed kolejnymi publikacjami dotyczącymi inwestowania. Chodzi mi po głowie szersze opisanie:

• samej celowości inwestowania w spółki dywidendowe,
• konkretnych kryteriów wyboru spółek do portfela,
• zasad dywersyfikacji, które stosuję w takim portfelu,
• szersze wprowadzenie w tematykę ETF-ów,
• omówienie niuansów związanych z opłatami i podatkami (bo jest ich niemało),
• i jakieś zestawienie gdzie warto inwestować i dlaczego.

Kiedy? Jeszcze nie wiem. 🙂 Ale na koniec mam do Was pytanie: jakie Wy stosujecie na sobie sztuczki, hacki i wytrychy, aby wytrwać w swoich strategiach inwestycyjnych? Czy w ogóle macie takie założenia? Jakie (nawet jeśli szczątkowe)?

Mam nadzieję, że choć trochę zainspiruję Was do przemyśleń. 🙂 Dobrej reszty dnia!