Optymalizacja podatkowa dzięki kontom IKE i IKZE – ile można zaoszczędzić?

Pieniądze leżą czasami na wyciągnięcie ręki od nas. Końcówka roku to dobry moment, by pomyśleć o optymalizacji podatkowej.

Temat rachunków emerytalnych IKE i IKZE powraca jak bumerang co roku w czwartym kwartale. Nic dziwnego – są one bardzo rozsądnym sposobem optymalizacji podatkowej. Szczególnie dla tych osób, które chcą oszczędzać na emeryturę, ale mogą też dać korzyści tu i teraz.

Dzisiaj publikuję kompendium wiedzy o IKE i IKZE. Czy warto posiadać te rachunki? Jakie korzyści dają? Który z nich bardziej opłaca się posiadać ? A może oba? I w końcu: czy warto z nich korzystać, jeśli nie planujemy dotrwać do emerytury? Na te wszystkie pytania odpowiadam w tym artykule.

Jest to jednocześnie pierwszy z trzech wpisów dotyczących IKE i IKZE, które ukażą się w najbliższych dniach tygodniach:

• Optymalizacja podatkowa dzięki kontom IKE i IKZE – ile można zaoszczędzić?
• Odpowiedzi na najczęstsze pytania dotyczące IKE i IKZE
• Przeniesienie konta IKE krok po kroku

Planuję wyczerpać temat tą trylogią. Rozsiądźcie się zatem wygodnie i spokojnie przeczytajcie, jak wiele możecie zyskać – nawet jeśli nie macie emerytury w planach.

Po co IKE / IKZE?

Idea jest prosta i chyba już wszystkim znana: z ZUS dostaniemy na tyle niską emeryturę, że powinniśmy oszczędzać sami, aby nie zabrakło nam na życie na stare lata. Rządzący stworzyli więc dwa rodzaje kont, w ramach których możemy dobrowolnie oszczędzać pieniądze korzystając z preferencji podatkowych:

• IKE – Indywidualne Konto Emerytalne
• IKZE – Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego

Chociaż nazwy są podobne, to konta te funkcjonują w zupełnie innych sposób. Artykuł napisałem tak, by na każdym etapie pokazywać różnice pomiędzy nimi.

Zacznijmy od wspólnych podstaw:

• Obydwa rodzaje kont mają zachęcić nas do odkładania pieniędzy na naszą emeryturę.
• Konta te tworzą taki “parasol podatkowy”. Podstawową korzyścią z posiadania na nich pieniędzy jest brak konieczności zapłaty podatku Belki (IKE) w przypadku, gdy wytrwamy do wieku zbliżonego do emerytalnego (szczegóły niżej) lub ulgi podatkowe w roku, w którym dokonujemy wpłaty (IKZE).
• Mamy elastyczność w zakresie wyboru formy inwestowania w IKE/IKZE. Odpowiednio wybierając instytucję finansową, która będzie prowadziła takie konto, możemy zdecydować, czy będziemy po prostu trzymali na tym koncie gotówkę (forma lokaty), czy będziemy posiadać tam jednostki funduszy inwestycyjnych, czy może samodzielnie będziemy inwestować w akcje, certyfikaty i inne instrumenty (konto maklerskie w ramach IKE).
• Środki finansowe zgromadzone na kontach można przenosić pomiędzy różnymi instytucjami finansowymi – także zmieniając sposób inwestowania. Zazwyczaj po roku posiadania IKE/IKZE w danej instytucji, przeniesienie do innej jest bezpłatne. Wcześniej trzeba za nie słono zapłacić.
• Środki zgromadzone na kontach IKE/IKZE są dziedziczone – zarówno bezpośrednio – poprzez wskazanie osób uposażonych – jak i w trybie postępowania spadkowego (o ile takie wskazanie bezpośrednie nie nastąpiło).
• Każdy może mieć tylko jedno konto IKE i jedno konto IKZE (oprócz tego pracodawca może nam założyć Pracowniczy Program Emerytalny, ale to nie jest przedmiotem tego wpisu). Nie można posiadać po kilka takich kont. To ogranicza elastyczność inwestowania z “parasolem podatkowym”. Przykładowo: jeśli wybierzemy IKE w funduszach inwestycyjnych, to nie możemy już posiadać drugiego konta IKE z kontem maklerskim. Możemy mieć jednak IKE w jednej instytucji i IKZE w innej.
• Na obydwa rodzaje kont można wpłacić tylko określoną ilość pieniędzy w każdym roku kalendarzowym. O limitach piszę dalej.
• Konto IKE i IKZE może posiadać każda osoba, która ukończyła 16 lat, ale do osiągnięcia wieku 18 lat może ona dokonywać wpłat na takie konta tylko w tych latach, w których uzyskuje dochody z pracy wykonywanej na podstawie umowy o pracę. Co więcej wysokość wpłat nie może przekroczyć wysokości dochodów. Po 18-tce – może wpłacać kwoty maksymalne.

Tyle podobieństw. Teraz to czym konta się różnią.

Czytaj także: WNOP 068: Jak inwestuję, czyli 10 zasad którymi się kieruję, strategia oraz obawy w roku 2016

Konto IKE – podstawowe cechy

Na początek cechy IKE:

• Pierwszy rodzaj indywidualnego konta emerytalnego, który dostępny jest od 2004 roku.
• Na IKE po prostu wpłacamy określoną ilość pieniędzy rocznie (w 2014 r. do 11 238 zł).
• Nie możemy wpłat odpisać od dochodu / podatku.
• Najwcześniejszym momentem, w którym możemy bez konsekwencji wypłacić pieniądze z konta IKE, są 60-te urodziny lub – jeśli nabyliśmy prawo do wcześniejszej emerytury – 55-te urodziny. Wtedy możemy wypłacić sobie te pieniądze bez jakiegokolwiek podatku – włącznie z wypracowanymi zyskami. Krótko mówiąc: nie płacimy podatku Belki, który standardowo wynosi 19%.
• Gdybyśmy pieniądze musieli wypłacić sobie wcześniej (całą kwotę lub jej część), to instytucja prowadząca konto IKE potrąci od wypracowanych zysków podatek od zysków kapitałowych – 19%.
• Można przed upływem powyższego okresu wypłacić sobie tylko część zgromadzonych środków.
• Zwolnienie z podatku od dochodów kapitałowych nie jest automatyczne. Żeby być do niego uprawnionym trzeba dokonywać wpłat na IKE co najmniej w pięciu dowolnych latach kalendarzowych posiadania tego konta ALBO dokonać ponad połowy wartości wpłat co najmniej 5 lat przed dniem złożenia wniosku o dokonanie wypłaty. Ustawodawca pilnuje byśmy byli systematyczni 😉

IKE daje nam więc taki “parasol podatkowy”, w którym nie musimy obawiać się podatku od zysków kapitałowych. I nawet jeśli kupujemy i sprzedajemy papiery wartościowe lub konwertujemy jednostki funduszy inwestycyjnych (ale bez wypłacania środków z konta IKE), to tego podatku też nie zapłacimy.

W przypadku IKE premię za cierpliwość otrzymujemy dopiero na koniec oszczędzania – po osiągnięciu wieku 60 lub 55 lat.

Zobacz także: IKE i IKZE FAQ, czyli najczęstsze pytania i odpowiedzi dotyczące kont emerytalnych

Konto IKZE – podstawowe cechy

Z kolei konto IKZE rządzi się innymi zasadami i pozwala nam osiągnąć korzyści podatkowe już na początku inwestowania:

• Konta IKZE dostępne są dopiero od 2012 r. i poszerzają wachlarz dostępnych opcji indywidualnego oszczędzania na emeryturę.
• Na IKZE także możemy wpłacić określoną ilość pieniędzy rocznie (w 2014 r. do 4495,20 zł).
• Równowartość wpłat na IKZE w danym roku odpisujemy od dochodu w składanym co roku zeznaniu podatkowym. Oznacza to, że automatycznie możemy zmniejszyć podatek płacony w danym roku o ekwiwalent 18% lub 32% kwoty wpłaconej na IKZE – w zależności od tego, w którym progu podatkowym się znajdujemy. Poniżej piszę o tym szerzej.
• Najwcześniejszym momentem, w którym możemy bez konsekwencji wypłacić sobie pieniądze z konta IKZE, są 65-te urodziny. Tu nie ma preferencji dla osób, które przeszły na wcześniejszą emeryturę.
• W odróżnieniu od IKE, każda wypłata z konta IKZE po osiągnięciu wieku 65 lat, podlega zryczałtowanemu podatkowi 10%. Czyli od każdego wypłacanego nam wtedy 1000 zł będzie potrącane 100 zł. Ale nie ma tu podatku Belki.
• Jeśli wypłacimy sobie pieniądze z IKZE przed osiągnięciem 65-ego roku życia, to taki przychód będziemy musieli wpisać do PIT-u rocznego i zapłacić od niego podatek według skali podatkowej (na chwilę obecną 18% lub 32%, ale może być też inny – zgodnie z przepisami podatkowymi w momencie wypłaty).
• I tu jest jedna istotna różnica w porównaniu do IKE: przed 65-ymi urodzinami z kont IKZE nie można sobie wypłacić pieniędzy częściowo! Jeśli chcemy wybrać pieniądze, to musimy całkowicie zlikwidować konto IKZE.

Roczne limity wpłat na IKE i IKZE w 2014 i 2015

Ustawa emerytalna wraz z jej nowelizacjami przewiduje różne sposoby aktualizowania rocznych limitów wpłat dla kont IKE i IKZE.

Początkowo na koncie IKE można było odkładać rocznie 1,5-krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia zakładanego w danym roku (a dokładniej zakładanego w ustawie budżetowej na dany rok, czyli jeszcze przed rozpoczęciem roku). Na szczęście w 2009 r. podniesiono ten limit. Obecnie jest to trzykrotność przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.

Przy kontach IKZE początkowo było tak, że każdy musiał sobie indywidualnie obliczać wysokość limitu rocznego wpłat. W połączeniu z nieatrakcyjnym (pierwotnie) sposobem opodatkowania wypłacanych środków, powodowało to, że IKZE mało kto był zainteresowany. Korzystne zmiany zaistniały w tym roku. Obecnie każdy może wpłacić co roku na konto IKZE 1,2-krotność prognozowanego na ten rok przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Kwoty maksymalnych limitów wpłat wyglądają więc następująco:

• Limit IKE 2014 = 11 238 zł
• Limit IKZE 2014 = 4495,20 zł

Do końca roku mamy czas na wpłacenie tych środków na konta IKE lub IKZE. Wystarczy sam fakt wpłaty – nie musimy koniecznie w tym roku dokonywać transakcji.

Aktualnie znamy już wysokość przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego na przyszły rok (wzrost z 3746 zł do 3959 zł), więc możemy obliczyć, że limity wpłat na rok 2015 będą następujące:

• Limit IKE 2015 = 3 * 3959 zł = 11 877 zł
• Limit IKZE 2015 = 1,2 * 3959 zł = 4750,80 zł

W tabeli poniżej znajdziesz szczegółowe podsumowanie podobieństw i różnic między kontami IKE i IKZE.

	IKE	IKZE
Limit wpłaty w 2014 r.	11 238 zł	4495,20 zł
Limit wpłaty w 2015 r.	11 877 zł	4750,80 zł
Ulga podatkowa przy wpłacie?	Nie	Tak - odpis wpłaconej kwoty od dochodu w PIT.
Kiedy najwcześniej wypłata?	60 lat lub 55 lat w przypadku wcześniejszej emerytury	65 lat
Częściowa wypłata	Tak	Nie
Podatek przy wypłacie po osiągnięciu wieku	Nie	Tak - 10% ryczałtowo
Podatek przy przedterminowej wypłacie	19% - od zysków kapitałowych	Dochodowy - wypłata podwyższa dochód w PIT
Dziedziczenie	Tak - bez podatku.	Tak - uposażony płaci 10% ryczałtowego podatku.

Jakie warianty mamy do wyboru – gdzie można prowadzić IKE / IKZE?

Do tego momentu wszystko było proste, łatwe i przyjemne. Teraz zaczynają się schody.

Konta IKE i IKZE można mieć po jednym na osobę. Kluczowe jest zatem zdecydowanie:

• Jakiego typu chcemy mieć konto IKE i IKZE?
• Gdzie chcemy je mieć (w której instytucji finansowej)?
• Co się bardziej opłaca – IKE czy IKZE? – szczególnie wtedy, gdy nie możemy pozwolić sobie na odkładanie maksymalnej kwoty, czyli 11 238 + 4495,20 zł = 15 733,20 zł rocznie, czyli 1311,10 zł miesięcznie.

Pierwszą i najważniejszą decyzją jest typ konta. Zarówno konta IKE, jak i IKZE, mogą być prowadzone przez fundusze inwestycyjne, domy maklerskie i banki prowadzące działalność maklerską, zakłady ubezpieczeń na życie, banki i powszechne towarzystwa emerytalne. Już sam ten przekrój pokazuje, że do dyspozycji mamy kilka rodzajów rachunków:

• IKE / IKZE w formie klasycznego rachunku oszczędnościowego – te dostępne są jedynie w bankach.
• IKE umożliwiające inwestowanie w obligacje skarbowe – tego typu rachunek dostępny jest jedynie w PKO BP.
• IKE / IKZE umożliwiające obrót jednostkami funduszy inwestycyjnych – te dostępne są w TFI.
• IKE / IKZE w formie rachunków maklerskich – te pozwalają obracać wszystkimi papierami wartościowymi notowanymi na GPW, w tym ETF-ami i obligacjami korporacyjnymi.
• IKE / IKZE w formie umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym (UFK).

Którą formę wybrać? To zależy od przyjętej przez nas strategii inwestycyjnej i naszych preferencji. Jeśli chcemy samodzielnie inwestować nabywając ETF-y notowane na GPW (moja strategia inwestycyjna) lub akcje, to dobrym rozwiązaniem będzie IKE / IKZE w formie rachunku maklerskiego.

Taka “tarcza podatkowa” będzie szczególnie korzystna w przypadku inwestowania w spółki dywidendowe. Jeśli wytrzymamy do 60/65 roku życia nie wybierając środków, to brak podatku Belki, który musielibyśmy zapłacić zarówno od zysku na zwyżce kursów akcji, jak i na dywidendach, pozytywnie odbije się na naszych zarobkach (szczegóły zobaczysz za chwilę w kalkulacjach).

Analogiczne korzyści osiąga się przy inwestowaniu w obligacje korporacyjne. Tu też zarabiamy “podwójnie”. Nie płacimy podatku od zysku, jeśli obligacje kupimy taniej i sprzedamy drożej (na rynku Catalyst), a także od odsetek wypłaconych przez emitentów. Pozyskany w ten sposób kapitał możemy reinwestować.

Jeśli jednak obawiamy się samodzielnego inwestowania, to lepiej zdać się na zarządzających TFI i otworzyć rachunek IKE/IKZE z funduszami.

Tak czy siak – warto zwracać uwagę na koszty (opłaty dystrybucyjne, opłaty za zarządzanie, prowizje) pobierane przez poszczególne instytucje finansowe. Tajemnicą poliszynela jest, że rachunki oszczędnościowe w ramach IKE oferują niższe oprocentowanie niż lokaty standardowo dostępne w bankach, a i opłaty na IKE z funduszami także nie zachwycają. Ale zdarzają się perełki 🙂 Na przykład cały czas zachęcam do przyjrzenia się rachunkowi IKE Plus prowadzonemu przez ING, który oferuje najtańsze obecnie na rynku inwestowanie w funduszach. Wystarczy porównać opłaty za zarządzanie w ING z konkurencyjnym kontem IKE oferowanym, np. przez Aviva. Brak opłaty dystrybucyjnej, niższe opłaty za zarządzanie – to wszystko przekłada się na nasz wynik i pozwala wychodzić obronną ręką nawet wtedy, gdy fundusz nie zarabia tak dobrze jakbyśmy sobie tego życzyli. A w wieloletnim horyzoncie czasowym każda dziesiąta część procenta potrafi przełożyć się na grube tysiące złotych.

Zeszłoroczny ranking rachunków IKE z funduszami znajdziecie w serwisie Analizy.pl.

W zakresie IKE / IKZE z rachunkiem maklerskim niezmiennie polecam “Blogerski rachunek maklerski”, który uruchomiliśmy wspólnie z DM BOŚ oraz ze Zbyszkiem z bloga App Funds. Przypominam, że do końca 2014 r. trwa promocja, w ramach której DM BOŚ zwróci Wam do 100 zł zapłaconych prowizji. W praktyce oznacza to, że do końca 2015 r. możecie inwestować w ramach IKE i IKZE bez ponoszenia opłat za kupno instrumentów finansowych notowanych na GPW. To taki nasz unikalny prezent dla Czytelników śledzących cykl “Elementarz Inwestora”. Wszystkie szczegóły dotyczące tego rachunku znajdziecie w artykule “Rachunek maklerski bez opłat”.

Wybór nie ogranicza się jednak tylko do tych kilku rachunków. Aktualną listę wszystkich instytucji oferujących konta IKE i IKZE znajdziecie na stronie Komisji Nadzoru Finansowego. Poniżej skompilowałem listę wszystkich takich rachunków według stanu na 30 czerwca 2014 r.

Źródło: opracowanie własne „Jak oszczędzać pieniądze” na podstawie danych KNF.

Aktualne warunki i opłaty związane z obsługą kont IKE i IKZE

Poniżej przedstawiam ranking kont emerytalnych w bankach uporządkowany według wysokości oprocentowania lokat na kontach IKE. Ranking zawiera dane z tabel oprocentowania banków na dzień 5 listopada 2014 r.

Analogiczny ranking przygotowałem także dla rachunków maklerskich. Przypominam, że w przypadku DM BOŚ konto maklerskie IKE i IKZE może być dla Was całkowicie bezpłatne do końca 2015 roku. Możliwe to jest dzięki promocji, którą realizujemy we współpracy z tym domem maklerskim.

Ile dokładnie oszczędzamy?

Gdy mieliśmy tylko konta IKE, to wybór był prosty – wystarczyło założyć konto IKE, by uniknąć podatku Belki. Pojawienie się IKZE skomplikowało wybór i jednocześnie konto to w swojej pierwotnej wersji wyglądało na kompletny niewypał – dla przypomnienia: dopiero od tego roku wprowadzono zryczałtowany podatek 10% przy wypłacie emerytalnej (do tego jeszcze wrócę).

Podsumuję to co już napisałem:

• Konto IKE pozwala nam uniknąć 19% podatku Belki, który musielibyśmy zapłacić inwestując poza IKE (na standardowych rachunkach maklerskich lub w funduszach inwestycyjnych lub po prostu trzymając pieniądze na lokatach). Musimy tylko doczekać do 60-tki.
• Konto IKZE pozwala nam uzyskać korzyści tu i teraz, bo wpłaty na nie możemy odliczyć sobie od dochodu w rozliczeniu PIT. Oczywiście po 65-ym roku życia, potrącone nam zostanie 10% z każdej wypłaty z IKZE, ale też nie płacimy podatku Belki.

Intuicyjnie czuję, że “lepszy wróbel w garści niż gołąb na dachu”. Wolę uzyskać korzyść podatkową tu i teraz, niż liczyć na to, że w ciągu kilkudziesięciu lat ustawa dotycząca IKE i IKZE nie ulegną zmianom na moją niekorzyść (nie można wykluczyć tego scenariusza).

Maksymalna wpłata na konto IKZE w tym roku (w wysokości 4495,20 zł) oznacza, że osoby znajdujące się w pierwszym przedziale podatkowym (18%) będą mogły sobie zmniejszyć podatek do zapłaty za rok 2014 o 809,14 zł, a ci z drugiego przedziału podatkowego (32%) – aż o 1438,46 zł. To niemałe oszczędności. Więcej niż ulga na jedno dziecko. 🙂

Ulga IKZE jest o tyle specyficzna, że mamy do niej prawo także wtedy, gdy rozliczamy się podatkiem liniowym 19% (gdy prowadzimy działalność gospodarczą).

Lepsze IKE czy IKZE?

Nie byłbym jednak sobą, gdybym nie przeliczył skali korzyści, jakie pozwalają osiągnąć konta emerytalne. Przede wszystkim chciałem się dowiedzieć ile pozwala zarobić konto IKE na odroczeniu zapłaty podatku Belki. Po drugie, chciałem poznać odpowiedź na pytanie, czy dysponując niedużymi kwotami, np. 200–500 zł miesięcznie, odkładać je w pierwszej kolejności na IKE czy na IKZE?

Kilka zastrzeżeń zanim przedstawię kalkulacje:

• Dane dotyczące stóp zwrotu w podanej kalkulacji mają charakter poglądowy. Dlatego załączyłem poniżej także arkusz źródłowy żebyście mogli wstawić własne dane. Wypełnijcie po prostu żółte pola.
• Środki z kont IKE można wypłacić bez podatku dużo wcześniej niż z IKZE, czyli w wieku 60 lub nawet 55 lat przy wcześniejszym nabyciu uprawnień emerytalnych. Natomiast z IKZE dopiero po 65 roku życia. Niemniej jednak na potrzeby porównania finansowej atrakcyjności rachunków, zrównałem moment wypłaty i ustawiłem go na 65-te urodziny.
• W arkuszu przyjęto duże przybliżenie stopy zwrotu. Średnio w ostatnich 10 latach WIG rósł o 8% rocznie. Średnia inflacja wyniosła 3% rocznie. W przyszłości wcale tak nie musi być. Poza tym arkusz nie uwzględnia zmienności rynków, a moment wyjścia z rynku może istotnie rzutować na ostateczną stopę zwrotu. Dlatego, aby zminimalizować ryzyko wyjścia z rynku w złym momencie, warto stopniowo zmieniać proporcje instrumentów w portfelu inwestycyjnym, np. poprzez zwiększanie udziału obligacji. Jednak ten arkusz nic nie mówi o długoterminowej strategii inwestycyjnej. O niej można przeczytać we wpisie o inwestowaniu dla dzieci.
• Arkusz nie uwzględnia prowizji biur maklerskich – zakładam, że mielibyśmy je na każdym z rodzajów rachunków (zwykłym i IKE/IKZE).
• Do policzenia opłacalności IKE vs IKZE kolosalne znaczenie ma to, jaką płacimy stawkę podatku dochodowego. Jako, że większość z nas płaci 18% – takie właśnie założenie przyjąłem.
• Aby rzetelnie porównać IKE i IKZE ze zwykłym rachunkiem, na którym płacimy podatek od zysków kapitałowych (czy to maklerskim, czy bardzo dobrze oprocentowaną lokatą), posługuję się kwotą rocznych wpłat, która mieści się w limicie wpłat IKZE na ten rok.
• Nie należy zapominać, że kwoty limitów co roku są indeksowane. Nie znam przyszłego współczynnika indeksacji – założyłem więc wpłaty na stałym poziomie.

I ostatnia uwaga: na konta IKZE wpłacamy pieniądze praktycznie bez podatku dochodowego (bo możemy sobie wpłatę od dochodu odliczyć). Dlatego też dla prawidłowości obliczeń wpłata na IKE i zwykły rachunek pomniejszona jest o kwotę podatku dochodowego, który trzeba zapłacić zanim wpłacimy pieniądze na IKE/rachunek maklerski. Na IKE i zwykły rachunek maklerski wpłacamy już pieniądze opodatkowane wcześniej 18% lub 32% podatkiem dochodowym. Warto o tym pamiętać przy kalkulacjach. W arkuszu jest to odzwierciedlone.

No a teraz pora na wyniki.

Jak więc widać, moja intuicyjna preferencja dotycząca zysków “tu i teraz” ma także swoje matematyczne uzasadnienie. Przy podatku dochodowym 18% inwestowanie poprzez konto IKZE pozwoli wyciągnąć z niego o 9,76% więcej niż z konta IKE. Gra warta świeczki. A skala oszczędności w porównaniu ze zwykłym rachunkiem maklerskim to już po prostu miazga.

Pobawcie się danymi. Zobaczcie, jak rosną korzyści finansowe, gdy np. płacimy 32% podatek dochodowy. Nie dość, że IKZE daje od razu korzyść podatkową, to jeszcze w długoterminowej perspektywie pokonuje IKE. Czyli wiemy już w jakiej kolejności zakładać i zasilać te konta. Najpierw IKZE, potem ewentualnie IKE.

Analogiczne, matematyczne uzasadnienie wyboru IKZE możecie też znaleźć we wpisie Pawła Kołka w ramach blogi.bossa.pl – “IKE czy IKZE, a może oba – cz. 4. – wyliczenia”. Zachęcam do jego lektury. Zacytuję tu wniosek, z którym całkowicie się zgadzam:

“IKZE wygrywa z IKE wśród inwestorów wpłacających do 5000 zł rocznie. Bogatszym proponujemy założenie obu kont – najpierw IKZE, później IKE.”

A ile więcej można wyciągnąć, gdy IKE i IKZE zasilimy do wysokości rocznego limitu na każdym z nich? Porównałem to z wpłatą sumy tych limitów na zwykły rachunek maklerski (lub po prostu lokatę o dobrym oprocentowaniu) obłożony podatkiem Belki. Rezultaty poniżej. Pozycja „Dodatkowe korzyści podatkowe dzięki IKZE” pokazuje ile będziemy mogli sobie odpisać od podatku w rozliczeniach rocznych PIT.

Sposób wypłaty pieniędzy na emeryturze z IKE/IKZE

Jeszcze kilka słów o tym, w jaki sposób – zgodnie z obecnymi przepisami – dokonywana będzie wypłata środków z kont IKE i IKZE po osiągnięciu odpowiednio 60-ego i 65-roku życia.

W obu przypadkach decyzję o momencie wypłaty środków podejmuje oszczędzający. Nie ma żadnego obowiązku wypłaty środków, np. po przejściu na emeryturę czy osiągnięciu konkretnego wieku. Możemy również tych środków w ogóle sobie nie wypłacać i uznać, że będą one dziedziczone. W takim przypadku po przekroczeniu wieku 60/65 lat nadal będziemy mogli wpłacać pieniądze na konta emerytalne.

Zarówno w przypadku IKE, jak i IKZE, po odpowiednio 60-ych lub 65-ych urodzinach, możemy zdecydować się na wypłatę jednorazową wszystkich zgromadzonych środków lub wypłatę ratalną. I tu podobieństwa się kończą.

Wypłata z konta IKE dokonywana jest w ciągu 14 dni od złożenia przez nas wniosku. Możemy także we wniosku określić konkretną, późniejszą datę wypłaty środków. Dostajemy całą zgromadzoną kwotę – bez potrącania jakiegokolwiek podatku (jesteśmy zwolnieni z podatku Belki). Wypłata środków automatycznie kończy okres oszczędzania w IKE i nie możemy już po niej – o ile skorzystaliśmy z preferencji podatkowych – ponownie założyć konta IKE. To koniec 🙂

W przypadku wybrania wypłat ratalnych (czyli w formie co miesiąc płaconej emerytury) konto IKE nadal istnieje, ale nie możemy do niego już dopłacać kolejnych środków.

Wypłata z konta IKZE także może być jednorazowa lub w ratach. Bez względu jednak na formę wypłaty, z każdego przelewu przez instytucję finansową potrącane będzie 10% zryczałtowanego podatku. Sami nie musimy go obliczać i odprowadzać.

W przypadku wybrania formy ratalnej, wypłaty takie realizowane będą przez co najmniej 10 lat, chyba że okres oszczędzania w ramach IKZE był krótszy (jednak nie mniej niż 5 lat). W tym drugim przypadku wypłata środków będzie realizowana przez okres równy okresowi oszczędzania, czyli okresowi, w jakim dokonywane były wpłaty.

Transfer konta IKE i IKZE

W trakcie oszczędzania na emeryturę może się okazać, że zechcemy zmienić sposób inwestowania i np. zamiast trzymać pieniądze na IKE-lokata lub IKE-obligacje, zdecydujemy się na bardziej agresywne formy inwestowania, np. z wykorzystaniem konta maklerskiego z “tarczą podatkową” IKE. Na szczęście takie transfery są możliwe.

Nie jesteśmy przywiązani na zawsze do instytucji finansowej, która prowadzi aktualnie nasze konto IKE lub IKZE. Możemy takie konta, wraz z pełną historią, przenosić pomiędzy bankami, TFI, domami maklerskimi i ubezpieczycielami. Oczywiście, jeśli zmieniamy formę inwestowania, np. z funduszy inwestycyjnych na rachunek maklerski, to konieczne będzie wcześniejsze umorzenie jednostek funduszy, ale – o ile tylko nie dokonujemy wypłaty środków – nie stracimy ulgi podatkowej.

Instytucje finansowe mogą nas ukarać opłatą za taki transfer, o ile dokonamy go przed upływem 12 miesięcy od podpisania z nimi umowy o prowadzenie rachunku IKE / IKZE. Po tym okresie przeniesienie środków pieniężnych odbywa się bez jakichkolwiek opłat. Jednak jeśli zdecydowalibyśmy się dokonać transferu papierów wartościowych, to w niektórych biurach maklerskich przyjdzie nam za to zapłacić.

Procedurę przeniesienia rachunku IKE opiszę w oddzielnym artykule, bo jest to proces, który może być długotrwały – w moim przypadku zajął około miesiąca. W skrócie cała procedura wygląda następująco:

• W nowej instytucji finansowej otwieramy nowe konto IKE (analogicznie to wygląda dla IKZE) oświadczając jednocześnie, że posiadamy już konto IKE w innej instytucji. Otrzymamy zaświadczenie o otwarciu nowego rachunku.
• W “starej” instytucji składamy wniosek o transfer środków ze “starego” konta IKE na nowe konto IKE. Na złożenie takiej dyspozycji mamy maksymalnie 30 dni.
• “Stara” instytucja przekazuje środki z konta IKE wraz z historią dokonanych przez nas wpłat i zamyka “stary” rachunek.

Czy opłaca się mieć IKE / IKZE jeśli nie zamierzam oszczędzać aż do emerytury?

A co jeśli nie liczymy na dożycie do emerytury lub po prostu chcielibyśmy wcześniej wykorzystać oszczędzane w IKE/IKZE pieniądze? Czy w takim przypadku wykorzystywanie “tarczy podatkowej” ma sens?

Zgodnie z obliczeniami przedstawionymi w załączonym niżej kalkulatorze, jak najbardziej ma to sens. W przypadku IKE samo odroczenie konieczności zapłaty podatku Belki w horyzoncie 15-letnim pozwoli nam zaoszczędzić dodatkowe 3195 zł (czyli o 4,91% więcej) przy wpłatach rzędu 11 000 zł w każdym roku na konto IKE i średniej stopie zwrotu 5% rocznie. To tak, jakbyśmy dostali rok odsetek gratis. Im wyższa stopa zwrotu, tym wyższa różnica w wysokości oszczędności, ale efekt “przyspieszenia” oszczędzania (procentu składanego) widać dobrze dopiero po 10–12 latach.

W przypadku konta IKZE korzyści mogą być jeszcze większe – zwłaszcza wtedy, gdy w kreatywny sposób podejdziemy do wpłat i wypłat. Przykładowo: jeśli zarabiamy wyjątkowo dobrze i wpadamy w II próg podatkowy (dotyczy to zaledwie 1% Polaków), to ulga podatkowa przy wpłacie na IKZE wyniesie 32% wpłaconej kwoty. Jednocześnie, jeśli pieniądze wypłacimy z IKZE wtedy, gdy naprawdę będziemy ich potrzebować, np. w “chudym” roku, w którym straciliśmy pracę lub nasze zarobki były na tyle niskie, że nie przekroczyliśmy 85 528 zł dochodu, to mamy szansę zapłacić wtedy tylko 18% podatku dochodowego (o ile zmieścimy się z tym dochodem poniżej kwoty 85 tys. zł). Już tylko ta operacja stanowi niezłą optymalizację podatkową.

Co więcej konto IKZE po jego całkowitej przedterminowej likwidacji można otworzyć ponownie.

Więcej na temat takich optymalizacji związanych z inwestowaniem przeczytacie w kolejnym artykule Zbyszka na blogu App Funds.

Dziedziczenie, czyli co się stanie, jeśli umrzemy przed 60–65 rokiem życia?

Zaletą kont IKE i IKZE jest możliwość wskazania osób, którym zostaną przekazane środki zgromadzone na tych kontach, w przypadku śmierci posiadacza tych kont. Taką dyspozycję można ustanowić lub zmienić w dowolnym momencie. Jeśli jednak w ogóle nie wyznaczymy dziedziców, to środki zgromadzone na IKE przypadają spadkobiercom, a w przypadku IKE prowadzonego przez zakłady ubezpieczeń na życie, środki przyznane na podstawie umowy ubezpieczenia przypadają najbliższej rodzinie ubezpieczonego w kolejności ustalonej w ogólnych warunkach ubezpieczenia.

I to do tej osoby, która uprawniona jest do otrzymania środków, będzie należała decyzja co zamierza z nimi zrobić. Zarówno w przypadku IKE, jak i IKZE, pieniądze mogą zostać po prostu przetransferowane (bez płacenia podatku Belki ani podatku od spadku i darowizn):

• z konta IKE zmarłego na konto IKE lub do pracowniczego programu emerytalnego osoby uprawnionej,
• z konta IKZE zmarłego na konto IKZE osoby uprawnionej.

Osoba dziedzicząca może również podjąć decyzję o wypłacie środków:

• Jeśli wypłata dokonywana jest z konta IKE zmarłego, to osoba dziedzicząca może jej dokonać bez ponoszenia podatku od zysków kapitałowych.
• Jeśli wypłata dokonywana jest z konta IKZE zmarłego, to od wypłaty takiej potrącony zostanie zryczałtowany podatek w wysokości 10% wypłacanej kwoty. I to jest korzystna zmiana, która wprowadzona została od 2014 roku.

W każdym przypadku wypłaty takie zwolnione są z podatku od spadków i darowizn.

Moja strategia inwestowania wykorzystująca IKE i IKZE

Ja przez długi czas nie korzystałem w pełni z możliwości, jakie dają rachunki IKE i IKZE. Chociaż rachunki IKE dla Gabi i dla mnie otworzyliśmy jeszcze w 2004 roku, to zdecydowałem się wtedy wyłącznie na wpłacanie symbolicznych kwot na IKE Gabi i było to IKE mLokata – umożliwiające stuprocentowo bezpieczne lokowanie środków po prostu na rachunku oszczędnościowym. Oprocentowanie tego rachunku nie przebijało ofert dostępnych na wolnym rynku, więc moje nadwyżki finansowe lokowałem poza rachunkiem IKE.

IKZE – ze względu na początkowy, złożony sposób wyliczania limitu oraz niepewność co do przyszłego podatku do zapłaty, w ogóle mnie sobą nie zainteresowało. Zawsze także, dzięki innym optymalizacjom podatkowym, np. zarabianiem przede wszystkim w ramach umów o dzieło oraz wspólnemu rozliczaniu z Gabi, mieściliśmy się w pierwszym progu podatkowym.

Dopiero w tym roku, po wprowadzeniu korzystnych zmian w IKZE i przy moim większym zaangażowaniu w giełdę, zacząłem doceniać rolę ochrony podatkowej, jaką dają rachunki emerytalne.

Obecnie sytuacja wygląda następująco:

• Przetransferowałem swój pusty rachunek IKE do DM BOŚ i zamieniłem go w rachunek maklerski IKE.
• Otworzyłem niezależnie rachunek IKZE w DM BOŚ, dokonałem maksymalnej wpłaty (co pomoże mi zmniejszyć podatek do zapłaty za rok 2014) i zakupiłem akcje.
• Konto IKE Gabi jest w trakcie transferu do ING (IKE Plus), gdzie inwestować będziemy w funduszach inwestycyjnych.
• Konto IKZE Gabi jest kontem typu maklerskiego w DM BOŚ, dzięki czemu zmaksymalizujemy korzyści podatkowe a przy okazji skorzystamy (jako druga osoba) z promocji zwrotu prowizji w ramach “Blogerskiego rachunku maklerskiego”. Tu inwestujemy przede wszystkim w ETF-y.

Plan na ten rok już zrealizowaliśmy. Plan na przyszły rok wygląda tak:

• Przede wszystkim wysycamy limity inwestycji w ramach kont IKZE.
• Jeśli wystarczy nam pieniędzy, to w dalszej kolejności wysycamy także limity inwestycji w ramach IKE.
• I nie spodziewam się, bym miał powód inwestować większe kwoty w ramach zwykłego rachunku maklerskiego. Raczej skupię się na innych formach pomnażania kapitału dbając o to, by mieć szybko-dostępne środki na lokatach i rachunkach oszczędnościowych na ewentualne inne okazje inwestycyjne 🙂

Nadal bardzo sobie cenię dostęp do gotówki, a na rynkach kapitałowych inwestuję wyłącznie niewielkie nadwyżki i to z takim nastawieniem, że nadal się uczę i nie zamierzam korzystać z tych środków przed emeryturą.

Podsumowanie

Artykuł przedstawia stan IKE i IKZE na dzień 5 listopada 2014 roku. Nikt nie wie co nam przyszłość przyniesie i w jaki sposób znowelizowana zostanie ustawa emerytalna za kilka lub kilkanaście lat.

Niepewność co do przyszłości IKE i IKZE nie powinna nas jednak powstrzymywać przed korzystaniem z korzyści podatkowych, które możemy osiągać na bieżąco. Nawet gdyby miało się okazać, że na koniec wypłat z IKE przyjdzie nam mimo wszystko zapłacić podatek od zysków kapitałowych, to tak czy siak inwestując i pomnażając przez lata pieniądze bez konieczności zapłaty tego podatku na bieżąco, osiągniemy istotne korzyści finansowe.

Gdybyście planowali samodzielne inwestowanie, np. w niskokosztowe ETF-y lub inne instrumenty notowane na GPW, to gorąco zachęcam do skorzystania z naszej wspólnej promocji z DM BOŚ i założenia rachunków maklerskich IKE i / lub IKZE ze zwrotem prowizji za dokonywane transakcje. Czas na załapanie się na tą promocję macie do końca 2014 roku:

• Tu przeczytacie dlaczego warto założyć taki rachunek.
• >>> A tutaj można kliknąć <<< żeby bezpośrednio złożyć wniosek o zawarcie umowy ramowej z DM BOŚ. UWAGA: żeby skorzystać z promocyjnej oferty trzeba zarejestrować się korzystając z linku na blogu App Funds lub moim 🙂

Ten artykuł wbrew pozorom nie wyczerpuje tematu. Na dniach Pojawił się już kolejny wpis, w którym odpowiadam na najczęściej zadawane pytania dotyczące kont IKE i IKZE. Zdecydowałem się wydzielić ten wpis, gdyż on sam zawiera kilkadziesiąt precyzyjnych pytań i odpowiedzi.

A w grudniu planuję opublikować kolejny materiał, w którym pokażę Wam krok po kroku jak wyglądała migracja mojego rachunku IKE pomiędzy instytucjami finansowymi.

Mam nadzieję, że pomogłem Wam w ogarnięciu tego tematu. Nie pytajcie proszę ile czasu poszło na przygotowanie tego wpisu. Chcę o tym zapomnieć 😉

Dzięki wielkie za lekturę i dotrwanie aż tutaj. Wiem, że łatwo nie było, ale naprawdę uważam, że możecie bardzo dużo zaoszczędzić na podatku dochodowym. Dużo więcej niż te 100 zł, które DM BOŚ zwraca w prowizjach. Załóżcie IKZE gdziekolwiek Wam pasuje, ale zróbcie to. Oczywiście o ile macie nadwyżki finansowe i zastanawiacie się co z nimi zrobić.

Przypominam też, że u Zbyszka na blogu trwa właśnie konkurs, w którym możecie wygrać fajne książki dotyczące inwestowania, w tym kultowego “Inteligentnego Inwestora” Benjamina Grahama. Macie czas tylko do 16 listopada, a szczegóły znajdziecie tutaj.

I jeszcze prośba na koniec – podzielcie się proszę tym wpisem ze swoimi znajomymi. Niech też skorzystają 🙂

Miłego dnia!

Sprawdź również: Przeniesienie konta IKE krok po kroku, czyli jak to zrobić, by nie stracić?