Budżet domowy 2020 – gotowy szablon dla MS Excel, Numbers i arkusz Google Docs

Nowy rok = nowy szablon budżetu domowego na rok 2020. Tym razem celowo udostępniam go w okresie postanowień noworocznych.

Pierwszy wpis w nowym roku, więc, jak przystało na ”blog finansowy z tradycjami”, udostępniam nowy szablon budżetu domowego z kilkoma modyfikacjami ułatwiającymi jego używanie. Szczerze mówiąc miałem nadzieję, że w tym sezonie nie będę już musiał aktualizować zeszłorocznego wzoru budżetu, ale mailami i sugestiami zmian zachęciliście mnie jednak do podjęcia wyzwania.

W tym roku skupiłem się na funkcjonalności szablonu dla Microsoft Excel, więc to właśnie użytkownicy tej aplikacji w największym stopniu skorzystają na wprowadzonych zmianach. Z góry uprzedzam, że część nowych funkcji może po prostu nie działać w szablonach dla aplikacji Numbers (Mac) oraz usługi Google Docs. Oczywiście podstawowe funkcje liczące – wszędzie działają tak samo. Niemniej jednak szczerze polecam Wam korzystanie właśnie z Excela – zwłaszcza, że jest już możliwe bezpłatne korzystanie z usługi Excel Online w usłudze Microsoft OneDrive oraz apki Excel na telefonach.

Wiem, że arkusz udostępniam Wam wyjątkowo późno i Ci z Was, którzy już prowadzą swoje budżety, mają już od grudnia zaplanowany budżet styczniowy. Niemniej jednak teraz chcę przede wszystkim zachęcić do prowadzenia tych wszystkich, którzy postanowili, że w 2020 roku zabiorą się poważniej za swoje finanse, ale jeszcze nie prowadzą budżetu domowego i być może właśnie zaczynają tracić nadzieję, czy uda im się wytrwać w tym noworocznym postanowieniu. To jest łatwiejsze niż początkowo się może wydawać. 🙂

Zapraszam do lektury i pobrania szablonów budżetu 2020 w walutach PLN, GBP, EUR i NOK.

Noworoczne postanowienia finansowe Polaków

Na początek wrzucę ciekawostkę. BIK opublikował właśnie wyniki badania zatytułowanego „Finansowe postanowienia noworoczne Polaków” przeprowadzonego w grudniu 2019 r. Osobiście mam mieszane odczucia, co do jego rezultatów.

Cieszy to, że aż 62% Polaków zadeklarowało, że ma postanowienia finansowe na 2020 r. Wynikałoby z tego, że większość myśli do przodu o finansach. Z drugiej strony – nie ma się co temu dziwić, bo część Polaków właśnie w okresie świątecznym istotnie się zadłuża. Według danych BIK tylko w dniach 1–24 grudnia 2019 r. Polacy zaciągnęli blisko 6 miliardów złotych nowych długów konsumpcyjnych (a dokładnie 4,45 mld zł kredytów gotówkowych i 1,41 mld zł kredytów ratalnych). O zobowiązaniach trudno zapomnieć…

Doceniam motywacje finansowe tych przezornych osób. 67% z nich oszczędza na konkretny cel, blisko połowa odkłada pieniądze na czarną godzinę. Aż 35% chce lepiej zarządzać budżetem domowym, więc wierzę, że dzisiejszym wpisem idealnie trafiam w ich oczekiwania. 🙂

Zastanawia mnie jednak bardzo niskie zainteresowanie tematem oszczędzania na emeryturę, do którego przyznaje się tylko 9% spośród osób posiadających postanowienia finansowe. To raczej dobrze nie wróży wszystkim pozostałym osobom.

Jeszcze gorszą wróżbą – zwłaszcza dla przyszłości mojego bloga – jest bardzo niskie zainteresowanie dokształcaniem się w obszarze finansów osobistych (zaledwie 7% przezornych). Czyżbyśmy naprawdę uważali, że ta wiedza jest nam niepotrzebna? Albo co gorsza, być może sądzimy, że wiemy już wystarczająco dużo? A może po prostu boimy się, że finanse osobiste są zbyt skomplikowane i dlatego unikamy tematu? Nie wiem. Bez względu na powody każdemu zalecam jednak stałe poszerzanie wiedzy finansowej, bo niesamowicie przydaje się to praktycznie w życiu, o czym chyba nie muszę przekonywać Czytelników tego bloga. 🙂

Jak zacząć prowadzenie budżetu domowego 2020?

Najlepiej SZYBKO i bez ociągania się! Wiadomo, że początkującym nie jest łatwo, więc tym bardziej nie warto tego odkładać tylko zacząć jak najwcześniej i szybko mieć etap wdrażania się za sobą. Oto kilka konkretnych podpowiedzi na początek:

1) Dobra wiadomość jest taka, że wcale nie trzeba prowadzić budżetu domowego, jeśli tylko umie się osiągać swoje cele finansowe bez budżetu. Jak to sprawdzić? Szczegóły przedstawiłem we wpisie Jak oszczędzać bez budżetu domowego. Zdradzę Wam także, że ja już od jakiegoś czasu nie planuję co miesiąc budżetu domowego, ale nadal stosuję bardzo skrupulatną kontrolę wydatków.

2) Prowadzenie budżetu domowego to podstawowy sposób przejęcia pełnej kontroli nad finansami. Wiem, że dla początkujących może to brzmieć abstrakcyjnie, ale to właśnie „poczucie kontroli i sprawczości” wskazywane jako największy benefit budżetowania. Tą i inne korzyści szczegółowo przedstawiali Czytelnicy mojego bloga w artykule 20 historii dlaczego warto prowadzić budżet domowy.

3) Budżetowanie składa się z zasadniczo z dwóch etapów: planowania budżetu i spisywania wydatków. Wiem, że niektórzy mylą te pojęcia i stosują wymiennie a to błąd. Generalnie możliwe jest planowanie budżetu bez spisywania wydatków i spisywanie wydatków bez wcześniejszego planowania budżetu, ale najlepsze efekty osiąga się dzięki połączeniu tych czynności. Najpierw tworzymy teoretyczny plan, a potem weryfikujemy czy rzeczywiście dysponujemy pieniędzmi zgodnie z tym planem (i ew. zauważamy rozbieżności).

4) To normalne, że budżet na początku się „nie spina”! Nie należy jednak przejmować się tym, że początkowo rzeczywistość będzie się rozjeżdżała z wcześniejszymi planami. Zaryzykuję tezę, że w budżecie domowym nie chodzi tak naprawdę o to, aby wszystko zgadzało się co do grosza, lecz by mieć jako taką kontrolę nad sytuacją finansową i umieć na bieżąco zauważać rozbieżności, reagować na nie i rozumieć ich przyczyny. Trening czyni mistrza. 🙂

Na moim blogu znajdziecie obszerny cykl artykułów Zaplanuj budżet domowy, ale na początek zachęcam do zapoznania się z tym wpisami:

• Kategoryzacja wydatków – tu znajdziecie gotowe szablony kategorii przychodów i kosztów. Osobiście polecam zaczęcie od kilku podstawowych (nie komplikuj!).
• Budżet domowy przy nieregularnych zarobkach – instrukcja dla tych, którzy mają nieregularne zarobki.

Budżet domowy 2020 – szablon

Jeśli korzystacie już z mojego szablonu budżetu na rok 2019, to obsługa najnowszej wersji nie będzie dla Was zaskoczeniem.

Szablon na rok 2020 funkcjonuje dokładnie w taki sam sposób jak ten ubiegłoroczny oraz zawiera kilka dodatkowych rozszerzeń. Inspirowałem się zarówno Waszymi sugestiami, jak i podejrzałem zmiany, które w moim szablonie wprowadził Krzysztof z bloga Metafinanse (dzięki za dobry kierunek rozwoju arkusza!). Oto najważniejsze zmiany w stosunku do poprzedniego szablonu:

1) Rok wystarczy zmienić już tylko w jednym miejscu – w komórce D2 arkusza „CAŁY ROK”. Automatycznie uzupełniany jest on wtedy na wszystkich innych zakładkach – także na zakładce „STAN KONT”, gdzie w opisach podany jest poprzedni rok. W efekcie tej zmiany arkusz jest już w pełni przygotowany do wykorzystywania nie tylko w 2020, ale i w kolejnych latach.

2) Dodane dni miesiąca i nazwy dni tygodnia na górze arkuszy miesięcznych. Dodatkowo pierwsze dwa wiersze zostały „zamrożone”, dzięki czemu wpisując wydatki zawsze widać, do którego dnia je przypisujemy. Nazwy dni tygodnia generowane są automatycznie na podstawie daty pierwszego dnia miesiąca wpisanej w komórce G1 arkuszy miesięcznych. A z kolei zawartość komórki G1 wyliczana jest na podstawie roku arkusza

3) Automatyczne podświetlanie na żółto kolumny z bieżącym dniem miesiąca. Dzięki temu od razu widzicie, gdzie wprowadzić wydatki z dzisiejszego dnia. Trudno przeoczyć. Zaznaczenie przesuwa się automatycznie na kolejne dni w zależności od aktualnego dnia miesiąca. To chyba najważniejsza zmiana pod kątem ergonomii (dzięki Krzysztof!) i jednocześnie olbrzymia zachęta do tego, by wprowadzać dane na bieżąco.

4) Kolejne ułatwienia w sekcji analitycznej „Rzeczywista realizacja budżetu”:

• Arkusz podaje liczbę dni do końca miesiąca oraz oblicza i podaje, ile jeszcze można wydać pieniędzy średnio dziennie. Po prostu dzieli wolne środki (rzeczywiste przychody minus rzeczywiste koszty) przez liczbę dni pozostających do końca miesiąca.
• Widoczny jest procentowy postęp miesiąca. To pozwala jednym rzutem oka ocenić, czy wydatki wyprzedzają upływ czasu, czy raczej mamy zapas gotówki i szansę skończyć miesiąc z nadwyżkami finansowymi.

5) Na zakładce ”CAŁY ROK” automatycznie wypełniana jest liczba miesięcy, z których jest liczona średnia miesięczna. Wyliczana jest ona na podstawie aktualnej daty, ale zostawiłem zaznaczenie tego pola na żółto (komórka J44), aby można ją było skorygować, np. gdy chcecie już po rozpoczęciu kolejnego miesiąca przeprowadzić analizę średnich wydatków w poprzednich miesiącach.

6) Na zakładce „CAŁY ROK” poprawione zostało kopiowanie nazw kategorii w części „Przychody w poszczególnych miesiącach”. To błąd, który wykryliście w zeszłorocznym szablonie. Obecnie dane pobierane są poprawnie z arkusza „Wzorzec kategorii”.

Podobnie jak dotychczas:

• Udostępniam trzy podstawowe wersje szablonu budżetu domowego – dla aplikacji Microsoft Excel, Numbers dla Mac oraz jako arkusz Google Docs. Od razu uprzedzam, że wersje dla Numbers i Google Docs to prosta konwersja Excela – nic więcej. Nie wszystkie funkcje będą w nich więc działać. Nie pytajcie o inne wersje – nie będzie ich. Jeśli potrzebujecie np. wersji dla OpenOffice, to proponuję ściągnąć arkusz w formacie ODS bezpośrednio z Google Docs.
• Udostępniam oddzielne wersje arkusza dla różnych walut – PLN, GBP, EUR, NOK. Dla jasności: sam arkusz nie oferuje obsługi wielu walut i ich automatycznego przeliczania. Trzeba zdecydować się na walutę główną arkusza i następnie samodzielnie dokonywać przeliczeń zakupów w innych walutach.
• Poza budżetowaniem arkusza zawiera zakładkę z listą kont i stanem majątku. Arkusz nie umożliwia co prawda śledzenia przepływów pieniężnych miedzy kontami, ale od wersji 2019 trafiła do niego zakładka „STAN KONT”. Z jednej strony umożliwia ona śledzenie stanu kont, a z drugiej – daje namiastkę liczenia naszej wartości netto. Sposób jej wypełniania omówiony jest w dalszej części artykułu.

Dla jasności: ten arkusz służy do realizacji trzech podstawowych zadań:

• Budżetowania, czyli planowania z wyprzedzeniem przychodów i wydatków w taki sposób, abyście przed rozpoczęciem miesiąca wiedzieli na co przeznaczycie każdą złotówkę zarobków (odkładanie pieniędzy też warto planować).
• Spisywania wydatków, czyli bieżącej kontroli realizacji budżetu albo inaczej mówiąc weryfikowania na ile plany rozmijają się z rzeczywistością. Robi się to po to, aby móc zauważyć, że wydajemy więcej niż założyliśmy i odpowiednio zareagować i zaplanować zmiany w budżecie (np. wydanie mniej pieniędzy na relaks żeby starczyło na ważniejsze potrzeby).
• Śledzenia stanu kont i oszczędności – poprzez spisywanie ich na koniec każdego miesiąca. Metoda może i prymitywna, ale dająca obrazowy raport na temat tego, czy saldo oszczędności rośnie czy maleje.

Ten arkusz nie umożliwia jednak:

• Odnotowywania i śledzenia przepływów finansowych między kontami.
• Pracy z wieloma walutami.

Jak używać szablonu budżetu 2020 – krok po kroku

Szczegółową instrukcję używania szablonu znajdziecie w starszym wpisie “Darmowy szablon budżetu domowego – recepta na kontrolę nad swoimi finansami”. Stamtąd też pochodzi film instruktażowy (UWAGA: na wideo pokazywana jest stara wersja szablonu, ale podstawowe zasady jego obsługi się nie zmieniły).

 

Dla osób, które wolą czytać, zamieszczam instrukcję poniżej:

Krok 1: Przygotuj własną listę kategorii

Zanim rozpoczniesz budżetowanie, to dobrze jest dostosować listę kategorii przychodów i wydatków do własnych wymagań. Służy do tego zakładka “Wzorzec kategorii”. Możecie na niej modyfikować zarówno nazwy kategorii (po to by ustawić je w pasującej Wam kolejności), jak i nazwy podkategorii (zawartość żółtych pól). Wpisane tu dane automatycznie skopiują się do wszystkich arkuszy budżetowych – zarówno podsumowania rocznego, jak i zakładek poszczególnych miesięcy.

W opracowaniu listy własnych kategorii pomoże wpis “Kategoryzacja wydatków, czyli droga do budżetu domowego”. Oczywiście można również oprzeć się na moich propozycjach zawartych w arkuszu.

Jeśli okaże się, że stosujecie mniej kategorii niż przewidziano na nie pól, to po prostu możecie ukryć nieużywane wiersze arkusza na poszczególnych zakładkach miesięcznych. Zdecydowanie odradzam ich usuwania, żeby nie rozsypały się zastosowane w nich formuły.

Krok 2: Zaplanuj cały budżet przed rozpoczęciem miesiąca

Kolejny krok to planowanie przychodów i wydatków. Służą do tego żółte pola w kolumnie C każdego z arkuszy miesięcznych.

Przy każdej z podkategorii przychodów wpisz ile planujesz zarobić w dany sposób w najbliższym miesiącu, a w podkategoriach kosztowych – ile planujesz wydać.

W sekcji “Plan budżetu” u góry arkusza zobaczysz, czy tak zaplanowany budżet się spina, tzn. czy wydatki nie przekraczają kosztów. Jeśli przekraczają, to musisz swój plan odpowiednio zmodyfikować. Jeśli jednak zostaje dodatkowa kwota do rozdysponowania, to od razu zaplanuj na co ją przeznaczysz. Sugeruję od razu nadwyżki przeznaczyć na budowanie oszczędności: powiększenie jednego z funduszy oszczędnościowych lub poduszki finansowej. O tym, w jakiej kolejności oszczędzać, przeczytasz tutaj:

→ Poduszka finansowa, czyli co musisz zrobić, zanim zaczniesz inwestować

Ideą budżetu domowego jest to, aby już na etapie planowania bilansował się on do zera, czyli żeby kwota zaplanowanych przychodów równała się kwocie zaplanowanych wydatków. Takie podejście oznacza, że mamy plan na zagospodarowanie każdej złotówki. I o to dokładnie w tym chodzi.

Krok 3: Spisuj na bieżąco wydatki i śledź realizację budżetu

Kolejny etap, to weryfikacja czy założenia budżetowe nie rozmijają się z rzeczywistością. Aby to sprawdzić, wystarczy na bieżąco spisywać ponoszone wydatki. Służą do tego tabelki z prawej strony każdej z miesięcznych zakładek – w sekcji “Dane szczegółowe – dzień po dniu”.

Zawarte tam pola reprezentują kolejne dni miesiąca. Wpisuj po prostu w odpowiednim polu przychody lub wydatki w danej kategorii w danym dniu. Jeśli chcesz dodać komentarz – po prostu dodaj komentarz. 🙂 Jeśli chcesz wprowadzić więcej niż jedną transakcję w tej samej komórce, wpisz = i następnie wykonaj wpisz działanie, np. 10+5,20.

Wszystkie wpisane tam dane będą automatycznie sumowane w kolumnach “Rzeczywiste przychody” i “Rzeczywiste koszty” i automatycznie będą wpływać na podsumowanie widoczne w sekcji “Rzeczywista realizacja budżetu” u góry arkusza.

Dodatkowo na bieżąco będzie także widać, jaki % zabudżetowanej kwoty wydałeś już w każdej z kategorii.

Krok 4: Analizuj, reaguj i koryguj budżet

Analizować dane można w dowolnym momencie. Na początku warto co tydzień, np. w sobotę, siadać do analizy i zastanawiać się, w jaki sposób poprzesuwać środki między kategoriami, aby budżet się bilansował (czyli by każda złotówka znajdowała swoje „zastosowanie” i jednocześnie by nie wydawać więcej niż się ma do dyspozycji).

To normalne, że na początku szacunki będą się rozjeżdżać z rzeczywistości. Nie należy się tym stresować. Po prostu trzeba nauczyć się odpowiednio wcześnie zauważać problem po to, by znaleźć panaceum zanim stanie się on “problemem brzemiennym w skutki”.

Na koniec każdego miesiąca warto:

• Wejść na zakładkę CAŁY ROK i przeanalizować w jaki sposób wydatki w tym miesiącu mają się do tych z poprzednich miesięcy. W których kategoriach koszty wzrosły? Czy rozumiemy dlaczego? Jak to rzutuje na poziom średniomiesięcznych wydatków? Czy nam się taki poziom podoba, czy może należy wprowadzić jakieś zmiany w nawykach?
• Wejść na zakładkę STAN KONT i zaktualizować informację o stanie poszczególnych kont i oszczędności. Tu także porównanie miesiąc do miesiąca powie nam, czy ogólnie nasza sytuacja finansowa się poprawia, czy ulega pogorszeniu.

Jeszcze kilka zdań o aktualizacji nowej zakładki STAN KONT:

• Wszystkie zmiany wprowadza się tam ręcznie (nic się znikąd nie kopiuje).
• Najpierw należy utworzyć tzw. „saldo otwarcia” listy kont i zobowiązań (na koniec 2018 r.). Na początek trzeba zdecydować, czy chcemy śledzić tam wyłącznie stan kont pieniężnych (gotówka, konta bankowe, lokaty, waluta), czy również saldo inwestycji (np. konta w funduszach inwestycyjnych, konta maklerskie itp.), czy również szeroko rozumiany stan majątku (wartość nieruchomości, pojazdów itp.). To indywidualna decyzja. Można zacząć od zasobów pieniężnych i stopniowo dodawać kolejne składniki. W maksymalnym zastosowaniu zakładka ta może pokazywać naszą wartość netto – tu znajdziesz instrukcję jak przygotować takie zestawienie. Tu istotna wskazówka: jeśli chcemy oszczędzać na konkretne cele, to warto utworzyć celowe konta oszczędnościowe, np. służące do budowy poduszki finansowej, uzbierania na wakacje itp.
• Następnie co miesiąc należy aktualizować stan wszystkich kont i zobowiązań (najlepiej na koniec danego miesiąca). Służą do tego kolejne kolumny zakładki STAN KONT.
• Oszczędności – dopisujemy na konta, na które je wpłaciliśmy. Jeśli z budżetu wynika, że udało się odłożyć np. kolejne 500 zł, to należy je ręcznie dopisać do stanu tego konta, na które przelaliśmy tę kwotę.
• Jeśli musimy skorzystać z oszczędności, to „podbieramy” je z konkretnego konta i traktujemy jako „przychód” w danym miesiącu budżetowym (źródłem tego przychodu jest np. poduszka finansowa lub fundusz celowy).
• Aktualny stan posiadania widać w wierszu „Stan oszczędności po uwzględnieniu długów”.

Nie poprzestawajcie na budżecie domowym!

Na koniec mam apel – nie ograniczajcie swoich działań w obszarze finansów do prowadzenia budżetu i stopniowego budowania oszczędności. Edukujcie się, poszerzajcie wiedzę finansową, nie bójcie się testować jej w praktyce (w maksymalnie bezpiecznych warunkach) i zdobywajcie praktyczne doświadczenia. Jeśli marzycie o świetnej sytuacji finansowej a może i wcześniejszej emeryturze, to nie wystarczy mądrze gospodarować budżetem i oszczędzać. Przyda się także podnoszenie swoich kwalifikacji, umiejętne negocjowanie, osiąganie małych celów (nie tylko finansowych), które stają się dobrym budulcem naszej pewności siebie i poczucia sprawczości – bycia panią lub panem własnego losu.

Nawet, jeśli nie dysponujecie nadwyżkami finansowymi (a jako takie definiuję środki wykraczające ponad obszerną poduszkę finansową = w moim przypadku 2-letnią), to warto zdobywać wiedzę z obszaru inwestowania. Znam wiele osób, które skupiły się kiedyś na zarabianiu i oszczędzaniu, i dzisiaj dysponują sporymi oszczędnościami, ale… nie mają wiedzy jak je mądrze pomnażać, czy nawet tylko chronić odłożony kapitał. Dlatego tak bardzo martwią mnie rezultaty badania BIK, z którego wynikało, że tylko 7% świadomych finansowo osób chce „dokształcać się w obszarze finansów osobistych”.

Z drugiej strony – dokładnie przedwczoraj (7 stycznia 2020 r.) przekroczona zastała liczba 90.000 sprzedanych egzemplarzy książki „Finansowy ninja”, więc może nie jest tak źle z tą chęcią edukacji finansowej? No co by nie mówić, to mega cieszę się, że ten podręcznik finansów osobistych cieszy się aż tak dużym zainteresowaniem (przynajmniej w porównaniu do innych książek o zbliżonej tematyce). Niezmiennie polecam #FinNinja absolutnie wszystkim – jako solidny fundament wiedzy finansowej. 🙂

Oczywiście wszystkim Wam życzę tego, żebyście nie wiedzieli co z robić z nadmiarem pieniędzy, bo to daleko lepsza sytuacja niż ich brak. Jestem jednak przekonany, że Ci, którzy już mają odłożone kilkadziesiąt czy kilkaset tysięcy a może i kilka milionów złotych np. na lokatach bankowych, głowią się jednak mocno „co z tym fantem zrobić” w warunkach rosnącej inflacji i niskich stóp procentowych. 😉

Mam taki plan żeby w pierwszym kwartale 2020 trochę Was zainspirować do szerszego wzięcia się za swoje finanse. Spojrzeć na nie nieco z lotu ptaka – w szerszej perspektywie – i zabrać się za opracowanie konkretnej strategii – zarówno w obszarze zarabiania, jak i inwestowania.

Podzielę się także z Wami wynikami mojego 2019 r. – bardzo trudnego dla mnie roku, ale jednocześnie najlepszego z perspektywy finansowej (co po raz kolejny pokazało mi, jak ważne jest odpowiednie, wcześniejsze dywersyfikowanie i zarobków i inwestycji). Więcej szczegółów w najbliższych tygodniach.

A tymczasem życzę Wam absolutnie świetnego 2020 roku! Życzę wytrwałości w postanowieniach, siły w pokonywaniu przeszkód, mocnej nadziei w chwilach słabości i nagrody za podejmowany wysiłek. Bardzo dziękuję wszystkim, którzy pamiętali o moich intencjach w swoich modlitwach. Jestem niesamowicie wdzięczny. Wiedzcie, że jest lepiej, ale nie ustawajcie jeszcze proszę. 🙂

Do usłyszenia!