Dowód mocy blogów i… edukacja finansowa Polaków, czyli dwa w jednym

Ten artykuł jest świetnym Orzykładem na to, jak bardzo potraficie pomieszać mi szyki. Dwa maile – tyle potrzeba było, by moje serce dużo szybciej zabiło i byście do góry nogami wywrócili moje plany! Dwóch Czytelników bloga zgarnęło łącznie 3500 zł w konkursie “Dobry Plan”! Ale to nie pieniądze są tu najważniejsze! Dla mnie to dowód społeczny mocy blogów!

Myślałem, że napiszę sobie stonowany artykuł o smutnym obrazie wyłaniającym się z raportu “Edukacja finansowa Polaków”, który miał wczoraj swoją oficjalną premierę. Wyszedłem z wczorajszej konferencji prasowej Grupy KRUK z mieszanymi uczuciami. Raport opracowany przez TNS Polska potwierdza to, o czym piszę od początku tworzenia bloga: z naszą wiedzą finansową jest źle. Nie otrzymaliśmy jej w szkole, nie otrzymaliśmy od rodziców. Dobre jest to, że przynajmniej zdajemy sobie sprawę, że to właśnie z tego powodu popadamy w długi.

Podczas tej samej konferencji ogłoszono zwycięzców konkursu “Dobry Plan” (wspominałem już o nim na blogu) skierowanego do osób, które były zadłużone i którym zwycięsko udało się wyjść z długów. 3 nagrody pieniężne i kilka nagród rzeczowych. I wyobraźcie sobie, że wśród zwycięzców są także Czytelnicy bloga! Ja wiem już o dwóch. A najlepsze jest to, że dowiedziałem się o tym dopiero, gdy mnie o tym poinformowali – wczoraj i dzisiaj! Gratuluję! Ależ jestem z Was dumny!

Dzień bez Długów i konkurs “Dobry Plan”

Raport “Edukacja finansowa Polaków” opublikowany został na kilka dni przed Dniem bez Długów, który już po raz piąty obchodzony będzie 17 listopada. Jego pomysłodawcą jest Grupa KRUK, która w ten sposób próbuje przypominać Polakom o konieczności spłacania każdego z długów. Prowadzi także działania edukacyjne, które mają uświadamiać, że warto aktywnie kontaktować się z pożyczkodawcami oraz firmami zarządzającymi wierzytelnościami i układać się z nimi w zakresie spłaty zobowiązań.

Jednym ze sposobów na promocję idei aktywnego mierzenia się z długami, jest konkurs “Dobry Plan” skierowany do osób, które były zadłużone i którym zwycięsko udało się wyjść z długów. Jak najbardziej pochwalam wszelkie tego typu inicjatywy i konkursy. Służą one bowiem propagowaniu właściwych postaw i przekonywaniu, że “chowanie głowy w piasek” jest bardzo złą strategią rozwiązywania problemów z długami.

Ja o tym konkursie dowiedziałem się w ostatniej chwili (kilka dni przed końcem przyjmowania zgłoszeń) i stwierdziłem, że warto wspomnieć o nim na blogu. Szczerze mówiąc miałem nadzieję, że weźmie w nim udział Przemek, którego historię walki z zadłużeniem opisywałem kiedyś na blogu. Czułem, że jego historia i zaangażowanie dają mu szansę na finał. Przemek dał mi jednak znać mailowo, że nie będzie startował (regulamin konkursu wymagał udostępnienia wizerunku). Pomyślałem, że szkoda… ale okazało się, że nie doceniłem siły mojego bloga.

Wczoraj na konferencji prasowej zobaczyłem nazwiska zwycięzców konkursu. Z wygody, zamiast przepisywać, to cyknąłem fotkę slajdu:

• I nagroda: Szymon Wyrzykowski ze Szczecina – 2500 zł 
• II nagroda: Izabela Broś z Sosnowca – 1500 zł
• III nagroda: Michał Greń ze Skoczowa – 1000 zł
• Wyróżnienia – bony zakupowe o wartości 500 zł każdy:
  • Artur Borkowski ze Słupska
  • Agata Rakoczy / Kamil Rakoczy ze Zdziergowic
  • Dagmara Zięba z Katowic
  • Barbara Birbicz z Mroczy

Imiona i nazwiska były dla mnie anonimowe. Wyszedłem z konferencji nieco przytłoczony wynikami badania oraz opowieściami przedstawiciela Stowarzyszenia Program Wsparcia Zadłużonych, który opowiadał o tym jak nieracjonalnie potrafią zachowywać się zadłużeni.

Wracałem metrem rozmyślając, jaki ogrom pracy stoi przede mną i o tym, że coraz trudniej będzie mi pomagać innym. Że “im dalej w las”, tym coraz trudniej będzie mi indywidualnie zajmować się problemami poszczególnych osób. Że niedaleko mi do tego, by paść ofiarą własnego sukcesu. Że wraz ze wzrostem popularności bloga, po prostu nie będę miał czasu, by pochylić się nad sytuacją każdej osoby i rodziny osobno. To kłuje w serce, ale jasno uświadamia, że muszę się skoncentrować na pisaniu. Tylko tak mam szansę dotrzeć do wielu osób jednocześnie.

A pomyślcie jak ja się czuję, kiedy otrzymuję e-mail od osoby dramatycznie zadłużonej, wiem, że mam wiedzę, która jest jej potrzebna, ale jednocześnie muszę po prostu odpowiedzieć “nie mam czasu”, bo czeka na mnie jeszcze 20 takich nie mniej dramatycznych opowieści… I pomimo, że potrafię sobie wytłumaczyć, że ważniejsze jest dotarcie jednocześnie do 1000 lub dziesiątek tysięcy osób, a nie tej jednej, to łatwo mi z tym nie jest 🙁 Oczywiście z perspektywy tej jednej osoby, sytuacja może wyglądać zupełnie inaczej.

Czytaj także: Konkurs dla pogromców długów, ja w Radiu PIN, konferencja BIK i inne ogłoszenia

Blog Power, czyli jak blog pomaga wygrywać z długami

Wróciłem wczoraj do domu i kiepski humor poprawił mi się, gdy przeczytałem zaległą pocztę. Po pierwsze otrzymałem masę ciepłych słów z powodu porannego wystąpienia w “Pytanie na śniadanie” – także od osób, które jeszcze nigdy do mnie nie pisały. Uważam, że ten występ telewizyjny był najlepszym z dotychczasowych. Udało mi się powiedzieć nieco więcej niż ostatnio. Mówiłem także dlaczego uważam, że “blogi mają moc”. Starałem się pokazać na pozytywnych przykładach, że rzeczywiście kulturalne rozdawanie dobrej i merytorycznej informacji, powoduje spontaniczną wdzięczność jej “konsumentów”. Jeśli nie widziałeś naszego wczorajszego wystąpienia w TVP2, to zapraszam do obejrzenia nagrania (kliknij na obrazku, by odtworzyć film). A przy okazji udało mi się odwdzięczyć nieco Pawłowi za to co dla mnie zrobił… 🙂

Wśród maili, które czytałem zaplątał się jeszcze jeden. Taki niepozorny, wysłany przez formularz kontaktowy na blogu:

Od: Michał

Temat: Dobry Plan

Żeby nie owijać w bawełnę.

Masz bardzo fajnego bloga, od pierwszej chwili zetknięcia się z nim od razu zapisałem się na listę. Przy pierwszej wizycie, przejrzałem temat o oszczędzaniu i zwróciła moją uwagę informacja na Twoim blogu o konkursie pt. Dobry Plan. Zaciekawił mnie ten konkurs, czym prędzej wziąłem w nim konkurs gdyż zostało kilka dni do końca i…. zająłem 3 miejsce wygrywając 1000zł 🙂

Chciałem Ci podziękować, że zamieszczasz różne informacje i dzięki temu dajesz szanse innym 🙂

Pozdrawiam

Michał

O kurcze! A jednak! Michał to Czytelnik mojego bloga i pisze, że gdyby nie ja, to nie wziąłby udziału w konkursie! Nie potrafię Wam opisać, jakim dopalaczem jest dla mnie taki mail 🙂 Takie zaskoczenie znikąd. Dowód, że to co robię, jest dobre. Że przydaje się innym, że daje im nadzieję, realną szansę wychodzenia z długów i że w końcu także daje kasę! Rozpierała mnie duma.

Dzień ze Zbyszkiem… i wieczór z Szymonem

Dzisiejszy dzień spędziłem z zamkniętym programem pocztowym. Przyjechał do mnie Zbyszek z bloga APP Funds po to, by „dopiąć” szczegóły naszej akcji-niespodzianki dla Czytelników naszych blogów oraz nagrać podcast, w którym dokładnie tłumaczymy to co chcemy dla Was zrobić. Uchylę rąbka tajemnicy i powiem, że będziemy Wam pisać i mówić o inwestowaniu, i z założenia jest to długofalowa współpraca. Szczegóły opublikujemy na naszych blogach już we wtorek 19 listopada.

Zbyszek wyszedł, a ja otworzyłem pocztę… i usiadłem z wrażenia. Dostałem takiego oto maila:

Od: Szymon

Temat: Michale – dziękuję!

Drogi Michale, 

właśnie otrzymałem informację, że wygrałem konkurs Dobry Plan. To w pełni Twoja zasługa. Wygrana to jednak drobny prezent w stosunku do tego, który dostałem od Ciebie – zrozumiesz mnie jak przeczytasz: 

[TU LINK DO ZAŁĄCZNIKA]

Tekst możesz wykorzystać i opublikować jeżeli organizatorzy konkursu wyrażają na to zgodę. Jeżeli mógłbym coś dla Ciebie zrobić – proszę napisz. Jestem Twoim dłużnikiem 🙂

Ściągnąłem dokument Szymona, w którym znajduje się treść jego zgłoszenia konkursowego. Nie będę go publikował w całości (nie uzyskałem jeszcze zgody organizatora konkursu), ale zacytuję Wam jeden jego fragment:

[…] W przeciągu dekady dwukrotnie sięgnęliśmy dna uzyskując maksymalne zadłużenie na wszystkich kartach i linii kredytowej. Naszą jedyną poduszką finansową byli rodzice, którzy dwukrotnie udzielili nam pożyczki (jak się później okazało – bezzwrotnej, a raczej bez możliwości zwrotu). Niestety niekontrolowany i niedomykający się budżet gwarantował nam kolejne pełne zadłużenie. 

Od rodziców dostaliśmy przysłowiową rybę. Pojawiły się dzieci, a wraz z nimi potężny impuls do wprowadzania zmian. W końcu dojrzałem do tego, aby zdobyć wędkę i zamiast prosić o rybę –  nauczyć się łowić. Zacząłem szukać rozwiązania. Internet, a w szczególności jeden blog finansowy rozpoczął moją edukację finansową. […]

Dalej Szymon szczegółowo opisuje jak zaczął korzystać z Microsoft Money, oszczędności i optymalizacje, których dokonał wspólnie z Żoną oraz w jaki sposób udało mu się spłacić długi.

Usiadłem, złożyłem dłonie i ścisnęło mnie za gardło. A potem usiadłem i odpisałem do Szymona. Bo są takie chwile, kiedy nie mogę inaczej:

Hej Szymon!

Usiadłem z wrażenia! Bardzo się cieszę i gratuluję! Coś niesamowitego. Dzisiaj będzie artykuł o tym 🙂 Musi być 🙂

Bomba! I powiem Ci jeszcze więcej: wczoraj napisał do mnie Michał Greń, który zdobył 3-cią nagrodę. Okazuje się, że On także jest Czytelnikiem mojego bloga! Wiem więc już, że przynajmniej 2 osoby spośród Czytelników bloga znalazły się wśród zwycięzców lub finalistów konkursu! 

Jestem przeszczęśliwy! Mam nadzieję, że przydadzą się Wam te pieniądze.

Jeśli chcesz mi jakoś pomóc, to po prostu mów o moim blogu swoim znajomym bądź innym osobom, które chcą poprawić swoje finanse. To naprawdę najlepszy prezent jaki możesz mi dać. Im większej liczbie osób uda się w ten sposób pomóc – tym lepiej.

Nie jesteś moim dłużnikiem – zawdzięczasz to sobie. Jesteś bomba i jestem mega-dumny z takiego Czytelnika 🙂 Dzięki!

Pozdrawiam,

Michał 

A teraz siedzę i przepisuję od dwóch godzin artykuł, który już był napisany i gotowy do publikacji 🙂

Dziękuję Wam wszystkim, że jesteście i udowadniacie, że nie piszę “do ściany”. Dziękuję za to, że bierzecie to co pisze i zamieniacie w czyn. I dziękuję, że chce się Wam ze mną tym dzielić. Jestem wielkim fanem każdego z Was! Nie wiem jak to zrobię, ale kiedyś Wam uścisnę rękę.

Zobacz także: WNOP 114: Pomysły na 2018 i kolejne lata, czyli jak może wyglądać przyszłość JOP + ANKIETA

Wstęp do raportu “Edukacja finansowa Polaków”

No ale miałem już napisany artykuł! Nie chcę żebyście tylko czytali moje chwalenie się tym, jakich mam świetnych Czytelników. Poniżej zamieszczam więc moje szczegółowe omówienie raportu “Edukacja finansowa Polaków” przygotowanego przez TNS Polska na zlecenie Grupy KRUK.

Tak jak pisałem – mam po jego lekturze mieszane uczucia. Oczywiście to dobrze, że taki raport powstał. Temat ten jest bardzo bliski temu co robię i idealnie wkomponowuję się w misję edukacji finansowej, którą staram się realizować poprzez mój blog. I z jednej strony cieszę się, że świadomość w narodzie istnieje i jednocześnie z raportu wyłania się potencjalnie świetlany obraz przyszłości mojego bloga 🙂 (bo jest bardzo dużo pracy do wykonania w obszarze edukacji finansowej), ale z drugiej strony to przytłaczające wiedzieć jak duże mamy braki. Mam też poważne wątpliwości co do części obrazu, który wyłania się z raportu.

Badanie TNS zostało przeprowadzone w sierpniu 2013 r. metodą ankiet osobistych oraz ankiet telefonicznych, z których każda obejmowała reprezentatywną próbę 1000 mieszkańców Polski w wieku 18 i więcej lat. W wyniku tego badania opracowano upubliczniony wczoraj raport “Edukacja finansowa Polaków”, którego najważniejsze fragmenty przedstawiam w tym artykule.

Ten artykuł jest mieszaniną danych z raportu oraz moich przemyśleń i wniosków. Dla uproszczenia przyjmijcie, że dane z raportu przedstawione są na rysunkach, a pozostałe informacje stanowią raczej moją własną interpretację, z którą nie musicie się zgadzać.

Aby podać Wam ten wpis we w miarę interesujący dla Was sposób, to po prostu dzielę się moją interpretacją co raport ten oznacza dla mnie, mojego bloga oraz moich planów związanych z rozwinięciem działalności edukacyjnej 🙂 Takie subiektywne spojrzenie na suche informacje.

Gdzie jesteśmy z naszą wiedzą o finansach?

Raport na początku próbuje podsumować wiedzę finansową Polaków. W drugiej części skupia się na edukacji finansowej. A w ostatniej, trzeciej części – pokazuje co myślimy o konsekwencjach wynikających z braku wystarczającej świadomości finansowej.

“Rozbiegówka” wygląda niewinnie. 57% respondentów stwierdziło, że Polacy wiedzą jak umiejętnie zarządzać domowym budżetem. A co to znaczy racjonalnie? Hmmm… wygląda na to, że racjonalnie to oznacza w taki sposób aby “związać koniec z końcem”. Nie wiem jak Wy rozumiecie “wiązanie końca z końcem”, ale gdyby mi ktoś zadał takie pytanie, to uznałbym, że chodzi o to czy potrafię wyjść co miesiąc na zero. Przy takim założeniu nie dziwi mnie wynik tej odpowiedzi.

Gdyby pytanie dotyczyło tego czy potrafimy oszczędzać (a ja to rozumiem jako umiejętne zarządzanie budżetem domowym), to odpowiedź powinna być mniej optymistyczna. No ale może chodziło o to, by pytanie to nie było zbyt radykalne 😉

Poziom samooceny naszej wiedzy finansowej nie budzi już moich wątpliwości. 2/3 z nas ocenia ją nisko (jak słabą lub na podstawowym poziomie). Ja szczerze mówiąc chciałbym zobaczyć stan oszczędności i średnie stopy zwrotu grupy 5% rodaków, którzy uważają, że świetnie znają stan finansów. Przekładając to na liczby bezwzględne, powinno to być blisko 2 mln Polaków, prawda?

Tak czy siak mam potencjalnie gigantyczną grupę odbiorców mojego bloga – całą resztę osób w przypadku których kciuk nie jest w górze, czyli lekko licząc blisko 25 mln rodaków. Nawet jeśli uznam, że tylko część z nich korzysta z Internetu i na mojego bloga trafi w końcu tylko 1/100 z nich, to i tak liczba ta jest imponująca. Wystarczy, ze 250 000 osób będzie mi chciało zapłacić po złotówce rocznie za wszystko co robię na tym blogu, bym nie musiał się martwić o to za co będę spłacał moje zobowiązania i utrzymywał Rodzinę. No ale jedźmy dalej zanim się rozmarzę 🙂

Edukacja finansowa

Już na podstawie poprzednich rysunków widać, że konieczna jest edukacja finansowa Polaków. Ankieterzy zapytali również komu najbardziej jest ona potrzebna.

Wniosek, który płynie z powyższego slajdu, jest dosyć smutny. Widać, że wolimy leczyć niż zapobiegać i problem dostrzegamy wtedy, gdy “mleko się już rozleje”. Większość ankietowanych wskazało, że wiedzy finansowej potrzebują przede wszystkim dorośli oraz osoby, które mają aktualnie kłopoty z zadłużeniem. I w zestawieniu z wysokością innych słupków, by mnie to nie dziwiło, gdyby nie bardzo niskie zrozumienie respondentów dla problemu edukacji młodych osób. A moim skromnym zdaniem to jest właśnie ta grupa, która wymaga najintensywniejszej edukacji i która najbardziej narażona jest na pułapkę konsumpcjonizmu.

Jednym z moich marzeń jest stworzenie programu edukacyjnego właśnie dla ludzi młodych, na ostatnich latach studiów i wchodzących dopiero na rynek pracy. Osób, które w rozmowach przyznają mi się, że ani nie wiedzą jak poruszać się na rynku pracy (jak “sprzedawać się” pracodawcom i na ile wyceniać swoje umiejętności) ani nie posiadają często wiedzy pozwalającej im prawidłowo zarządzać pierwszymi zarobionymi pieniędzmi.

Teoretycznie truizmem jest mówienie, że młode osoby mają największe szanse na skorzystanie z siły “procentu składanego”, a w praktyce często okazuje się, że nie wiedzą one co to jest procent składany! Niejednokrotnie również pierwsze zarobione pieniądze dają im złudne przekonanie, że już zawsze będą tak bogate, jak żyjąc w pojedynkę lub z rodzicami. Może to doprowadzać do wydawania pieniędzy lekką ręką i… drastycznego wzrostu kosztów stałych. A to w połączeniu z łatwo dostępnymi pożyczkami i kredytami, prowadzi wprost do pogorszenia sytuacji finansowej. Wystarczy do tego dołożyć jeszcze własną rodzinę i dzieci oraz kilka nietrafionych decyzji finansowych, by problem zaczął być palący.

Ja z autopsji wiem, że najlepsze finansowo lata mojego życia to wiek pomiędzy 16 a 25 rokiem życia. Nigdy później w życiu nie miałem już tylu wolnych środków co wtedy (jako “wolny ptak” miałem niskie koszty życia) a smutna prawda jest taka, że większość zarobków z tamtego okresu przepuściłem na “sam-nie-wiem-co”.

Kto powinien się zająć edukacją finansową? No najlepiej szkoła – tak odpowiedziała połowa ankietowanych. Dobrze, że 1/3 wskazuje, że powinni to być rodzice i opiekunowie, bo inaczej uznałbym, że znowu próbuje się podrzucić szkołom “śmierdzące jajko”.

Niestety myślenie o tym, że szkoła załatwi za nas problem edukacji finansowej, muszę uznać za “myślenie życzeniowe”. Osobiście nie wierzę, że kiedykolwiek to nastąpi. Za to uważam, że obowiązek edukacji finansowej spoczywa przede wszystkim na największych beneficjentach rynku finansowego: bankach, firmach obsługujących zadłużenie i innych instytucjach finansowych. Nie potrafią samodzielnie? To niech szukają i opłacają niezależnych ekspertów 😉 Takich inicjatyw jest zdecydowanie zbyt mało i nie mówię tego wyłącznie po to, by napędzić sobie sponsorów. Jeden Szafrański wiele nie zmieni. Tu potrzeba znacznie szerszych działań.

W tych wynikach martwi mnie jeszcze jedno: żenująco niski poziom wymagań Polaków w stosunku do mediów. Tylko 1% respondentów uznaje, że to właśnie media powinny prowadzić edukację finansową. I ja kompletnie tego nie rozumiem. Albo inaczej: rozumiem, że uznajemy, że tradycyjne media się do tego nie nadają. I łezka mi się w oku kręci za programami klasy “Sondy” czy “Archiwum XX wieku” Wołoszańskiego. Dlaczego niby nie mielibyśmy oglądać programów finansowych na tym poziomie? Muszę to przemyśleć 😉

Co do powyższego slajdu, to zastanawiam się ilu spośród tych 35% respondentów się myli, a ilu rzeczywiście otrzymało dobrą edukację finansową. Dla jasności: ja siebie odnajduję w tych 63% osób, które uważają, że za mało dowiedziały się w swoich młodych latach. Moi Rodzice dali mi solidne podstawy, ale daleko do tego bym uznał otrzymaną wiedzę za wystarczającą.

Trochę inaczej odpowiedź na to pytanie wygląda w grupie tych ankietowanych, którzy mają powyżej 60 lat. O 5% więcej z nich przyznaje się do otrzymania lepszego wykształcenia. Rzeczywiście może tak być, ale to nie tylko jakość edukacji ma moim zdaniem wpływ na taką ocenę. Warto zauważyć, że osoby te nie musiały przez większość swojego życia mieć kontaktu z tak złożonymi produktami finansowymi, z jakimi mamy styczność w ostatnim 10-leciu. W latach swojej najwyższej produktywności nie stykały się także zapewne z tak agresywną reklamą i sprzedażą tych usług, jakiej doświadczamy obecnie.

Zdecydowana większość z nas zgadza się, że edukację finansową warto rozpocząć jak najwcześniej. No to zerknijmy jeszcze jak edukujemy dzieci:

Większość z rodziców załatwia problem edukacji finansowej w najprostszy możliwy sposób – po prostu przekazuje dzieciom pieniądze lub odkłada je z myślą o ich przyszłości. Najpopularniejszą metodą, stosowaną przez blisko 2/3 rodziców, jest dawanie dzieciom kieszonkowego. O tym, jak można to robić z głową i uczyć dzieci podstaw finansów domowych, pisałem w tym artykule.

To co mnie zastanawia, to wysokość dwóch słupków:

• Co 10-ty z respondentów odpowiedział, że “daje pieniądze za każdym razem, gdy dziecko o nie poprosi” – chyba muszę się dogadać z jednym z tych dzieciaków 😉
• Tylko 2% respondentów odpowiedziało, że uczy oszczędności / gospodarności / racjonalnego wydawania pieniędzy. Wygląda to tak, jakby przekazywanie kieszonkowego i inne metody “rozliczania” z maluchami były tylko sposobem “zamiatania problemu pod dywan”. W połączeniu z manifestowanym wcześniej oczekiwaniem, że nasze dzieci powinna edukować finansowo szkoła, jest to… droga donikąd.

Czym grozi brak wiedzy finansowej?

Poniższy slajd po prostu akceptuję w całości…

Ale nie byłbym sobą, gdybym nie chciał zobaczyć portfeli tych osób, które twierdzą, że brak wiedzy finansowej nie ma wpływu na codzienne życie. Ciekawe ile te osoby mają oszczędności 😉

Diagnoza powodów, dla których Polacy wpadają w kłopoty finansowe, wydaje mi się wyjątkowo trafna. Często jest tak, że to nie jeden powód decyduje o tym, że popadamy w tarapaty. Tak jak zeznali respondenci, najczęściej “powala nas” dopiero kombinacja kilku czynników. I dlatego warto przykładać taką wagę do ich minimalizacji, np. poprzez budowanie “finansowej poduszki bezpieczeństwa” – własnego funduszu oszczędnościowego, który pomoże nam przetrwać 3-6 miesięcy bez pracy. Taka poduszka pozwoli zminimalizować wpływ pierwszej pozycji na powyższej liście. A żeby radzić sobie z drugą z pozycji – zachęcam do wnikliwej lektury mojego bloga 🙂 Dajecie mi coraz częściej znać, że ma to zbawienny wpływ na budżety niektórych z Was.

Co robić dalej?

Jeśli jakimś cudem ten wpis jest pierwszym artykułem, który czytasz na moim blogu, to zachęcam Cię do zapoznania się z tymi publikacjami:

• Prosty budżet domowy – wszystko czego potrzebujesz żeby w ciągu kilkudziesięciu minut zapanować w prosty sposób nad swoimi finansami
• Cykl “Zaplanuj budżet domowy” – tu znajdziesz rozwinięcie koncepcji z pierwszego artykułu i omówienie krok po kroku różnych aspektów tworzenia budżetu.
• 7 zasad, które pomogą zachęcić rodzinę do oszczędzania
  
• Jeszcze oszczędny czy już sknera? Jak ich odróżnić? – a to na deser, gdybyś zastanawiała/zastanawiał się, czy przypadkiem nie “przeginasz” ze swoim oszczędzaniem 😉

Dziękuję za to, że czytasz moje artykuły i życzę Ci żebyś powiększał grono tych 5% Polaków mówiących “świetnie znam świat finansów” 🙂